Page 396 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

2. Con người vô gia cư
“Về đâu bây giờ? Chả nhẽ lại về Vô-rô-ne-giơ? Không được!” Với Xô-cô-lốp,
Vò-rô-ne-giơ không còn là quê hương của anh nữa. Còn gì đau đớn hơn khi chính
bản thân một người tha thiết với quê hương lại phải từ bỏ quê hương? Nỗi đau ấy vì
thế sẽ nhân lên gấp nhiều lần.
Nguyên nhân dẫn đến điều đó là do mảnh đất quê hương là nơi ghi dấu
những mất mát khôn cùng của Xô-cô-lốp. Anh phải trốn chạy, bỏi nơi đó đã ghi
dấu nhiều kỉ niệm tươi đẹp trong cuộc đời, nơi anh sống bình yên với gia đình, nơi
mọi người tiền anh ra trận với hi vọng anh sỏrn Itủ về đoàn tụ cùng gia dinh. Thê
mà nay, ngày trở về của anh đồng nghĩa với thảm hoạ. Những hố bom phát xít để
lại trên nền nhà anh đã cướp đi sinh mệnh của những người thương yêu nhất cuộc
đời anh. Không thể chịu đựng nổi điều đó, anh phải trốn chạy khỏi quẽ hương.
Ai sẽ là người cưu mang anh? Trong tình cảnh đó, dĩ nhiên là đồng đội. Anh
có một người bạn “giải ngũ hối mùa đông vì bị thương” ỏ U-riu-pin-xcơ. Lại một
người nữa mất mát vì chiến tranh. Cuộc sống của đôi vợ chồng người bạn này
cũng đạm bạc. Họ “không có con” , sống trong ngôi nhà nhỏ, bên rìa thành phố.
Thế là ba mảnh đời phiêu bạt đã gặp nhau. Họ đùm bọc, chuyền hơi ấm sự sống
cho nhau.
3. Những mảnh dời tan tác
Sẽ là vô cùng khiếm khuyết khi oức tranh đời ấy không có hình tượng chú bé
Va-ni-a. Trong chiến tranh, những người trưởng thành chịu đau thương, mất mát là
diều dễ thấy. Nhưng nếu khắc tạc được một hình hài tho bé lạc lõng sau chiến
tranh thì sức tô cáo tội ác của cuộc chiến ấy rnạnh mẽ hơn bao giờ hết. Só-lô-khốp
đă thực hiện được điều này. \/a-ni-a xuất hiện tô đậm thêm nỗi mất mát vô bờ của
những người dàn vô tội dưới hoạ phát xít. Cũng như Xô-cô-lốp, gia đình chú bé Va-
ni-a cũng bị chiến tranh huỷ hoại. Bố cậu bé hi sinh trong chiến tranh. Kí ức của nó
bây giờ chỉ còn là những chết chóc: “Bố cháu đâu, hả Va-ni-a?” . Nó rỉ tai; “Chết ỏ
mặt trận” - Thế niọ cháu?”. - “Mẹ bị bom chết trên tàu hoả khi mẹ con cháu đang
đi tàu”. - ‘Thế cháu từ đâu đến?” . - “Cháu không biẽt, không nhớ...”. - ‘Thế ỏ đây
cháu có ai bà con thân thuộc không?” . - “Không có ai cả”. - “Thế đêm cháu ngủ ỏ
đáu?”. - “Bạ đâu ngủ đó”. Bản lí lịch tốc kí giữa Va-ni-a và Xô-cô-lổp đã cho thấy
toàn bộ thảm cảnh của cậu bé. Cái chết của ctia me ciiú bé diễn ra khi nó còn rất
bé nên kí ức của nó không luu giứ được gì nhiều. Đáng chú ý là cãdi nói năng của
Va-ni-a. Thoạt nghe, người đọc cứ ngỡ chẳng hồ có chút đớn đau nào irong nhữna
lời đối thoại đó. Nhưng ngẫm kĩ, đằng sau những lời đối đáp liên tiếp ấy là nỗi đau
khôn cùng. Va-ni-a lúc này không chỉ không còn cha mẹ, không còn người thân
thích, ngay đến cả chỗ trú thân cũng không có. Thức ăn của nó cũng chỉ là nhờ bố
thí; “Nó ăn ngay ở hiệu giải khát, ai cho gì thì ăn nấy”.

395