Page 331 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

một tiếng nói đơn nhất về thân phận con người. Cá nhân bây giờ là những mảnh
vỡ. Họ không thể đại diện cho bất kì ai và ngay chính bản thân họ, họ vẫn đang
mâi loay hoay tìm tiếm trong vô vọng lời đáp cho câu hỏi ta là ai, ta đến từ đâu và
ta sẽ về đâu?
Những cảu hỏi này xem ra rất dễ trả lời nhưng hễ trả lài mà không lập tức tự
thoả mãn với câu trả lời thì con người lại rơi ngay vào chính cái bẫy mà câu trả lời
ấy đưa ra. Nói tóm lại, trong kỉ nguyên hậu hiện đại, sau khi không tìm được câu
trả lời về bản thể, con người chấp nhận một cuộc sống nội tại với chính sự chắp vá
và không thể nào thấu triệt nó.
Xem ra thì Lưu Quang Vũ đã bắt được cái mạch này. Giống nhà văn hậu hiện
đại nổi tiếng người l-ta-li-a, l-ta-lô Ca-vi-nô, Lưu Quang Vũ cũng viết lại cổ tích. Một
thể loại bao giờ cũng viên mãn với những cái kết có hậu. Trong khi đó, thực tế
cuộc đời thì luôn khác. Các nhà văn hậu hiện đại muốn đối thoại lại cổ tích bằng
cách tái hiện cuộc đời theo đúng cái cách hiện tổn của nó. Họ giữ lại phần đầu của
cốt truyện, nối thêm phần đuôi hoặc đan xen thêm các chi tiết, sự kiện vào cốt
truyện, và thế là mọi chuyện được nhìn dưứi ánh sáng khác, cái ánh sáng thật chói
chang dưới nắng mặt trời với tất cả những ưu tư phiền toái bất tận của nó. Đây là
cách Lưu Quang Vũ làm với hồn Trương Ba.
Trương Ba giỏi đánh cờ nên quen thân với Đế Thích, Nam Tào bắt chết nhầm
Trương Ba, Đế Thích cho hồn Trương Ba sổng lại bằng cách cho hồn nhập vào
xác anh hàng thịt vừa mới chết. Hành động của Đế Thích là của một tiên ông mẫu
mực, sẵn sàng giúp đỡ người bất hạnh. Truyện cổ tích kết thúc tại đây và Trương
Ba hạnh phúc với vợ con, làng xóm.

Nhưng kịch hiện đại thì không có cái kết có hậu như kiểu ấy. Hổn Trương Ba
phải day dứt, khốn cùng trong cái xác của anh hàng thịt, cần lưu ý thêm rằng cái
xác của anh hàng thịt cũng bất hạnh hệt như Hồn Trương Ba. Bởi lẽ anh ta cũng
rất muốn làm bao điều mà hồn không cho phép. Dẫu sao thì Lưu Quang Vũ cũng
đứng về phía hồn, bởi cơ bản, ông vẫn chưa dứt ra được cái vị trí của một nhà
soạn kịch hiện đại - những người luôn bày tỏ chính kiến và bảo vệ cái mà họ cho là
chính nghĩa, công lí, tuy yếu tô' hậu hiện đại đang tập trung dày đặc trong vở kịch
nhưng chưa được khai thác hết.
Sống nhờ trong thể xác của người khác, Hồn Trương Ba gặp rất nhiều
phiền toái. Tai hại nhất là chuyện hai bà vợ chèo kéo và Hồn Trương Ba cũng là
đàn ông nên đâu dễ làm ngơ trước những cám dỗ xác thịt. Thêm nữa, đứa cháu
không chịu nhận ông nội. Tệ hơn, ông còn có đứa con học đòi phường gian xảo.

330