Page 327 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

với các bà mẹ khác, hoặc sống cả hoặc chết cả, vui lẻ thì có hay hớm gì”. Dõi theo
các phát ngôn của cô Hiền trong truyện, người đọc thấy rõ sự nhất quán trong tính
cách của cô; không thích dựa dẫm, ỷ lại, đã sống là phải sống sao cho tử tế. Ngẫm
ra, trong đời, để làm được một người tử tế là chuyện cực khó. Người ta chỉ giữ được
sự tử tế khi có lòng tự trọng, biết phân biệt phải trái, biết chấp nhận và biết hi sinh.
Nhưng phàm những ai đã mang danh là người Hà Nội, người đó còn phải biết
hướng tới cái đẹp. Đó là cái đẹp tỏa ra từ chiều sâu văn hóa Hà Thành. Không
phải ngẫu nhiên mà hàng tháng, cô Hiền lại mời cơm bạn bè. Chính trong những
bữa cơm ấy, cô và bạn bè được sống lại một thời vàng son xưa. Thời ấy tuy đã xa
nhưng nó chưa hề mất đi. Nó đã trở thành một phần của Hà Nội, là dấu hiệu phàn
biệt nếp sống kinh kì và nếp sống tỉnh lẻ. Ngày nay, khi Hà Nội đã khấm khá hơn
trong thời đổi mới, người ta lại bắt đầu mỏ salon nghệ thuật, galery hội họa... Đủ
thấy, nhu cầu được làm đẹp, làm sang đâu đơn giản là chuyện phù phiếm của
những kẻ tư sản bóc lột! Ngay cả khi đã ngoài bảy mươi, cô Hiền vẫn giữ lấy
những thú chơi hào hoa, phong nhã của người hà Nội: “Cô đang lau đánh một bát
thủy tiên men đỏ, hai cái đầu rồng gắn nối bằng đồng, miệng chân cũng bằng
đồng, tuyệt đẹp”. Chao ơi, hoa thủy tiên thường gắn liền với vẻ đào tơ của thiếu nữ
chứ đâu phải một bà già. Nhưng cô Hiền vẫn say sưa với công việc của mình như
thể, nếu thiếu đi cái ngà ngọc của thủy tiên, vẻ đẹp cái Tết Hà Nội sẽ vơi đi rất
nhiều. Mà liệu trong thời thị trường hôm nay, mấy ai có đủ khéo léo cắt tỉa và
thưởng ngoạn một loài hoa sang trọng như thủy tiên? Cô Hiền yêu thủy tiên bởi
trước sau cô là vẫn “một người Hà Nội của hôm nay, thuần túy Hà Nội, không pha
trộn”. Không chỉ riêng gì cò Hiền, chất Hà Nội còn hiện lên ở những người bình
thường khác như Dũng, Tuất và người mẹ của Tuất... Họ không ồn ào. Họ lặng lẽ
đến thẳm sâu. Dường như so với người nơi khác, dân Hà Nội sống nội tâm hơn, kĩ
lưỡng hơn và có lẽ cũng vì thê mà họ tinh tê hơn chăng? Phẩm chất ấy đâu phải
ngay một lúc mà có. Nó là công phu của bao đời vun luyện mà thành. Bỏi thế, lẽ
ra trong bữa cơm gặp mặt, người anh hùng từ chiến trận phải vui hơi nhiều, nói hơi
nhiều như “tỏi” mới phải. Đằng này, Dũng lặng lẽ “chỉ có những chuyện khống
được vui lắm”. Dũng vui sao được khi trong sáu trăm sáu mươi người lính lên
đường hôm ấy giờ đây chỉ còn trên dưới bốn chục. Trong số những người nằm lại
ấy có cả Tuất, người bạn cùng anh mười năm gắn bó bên nhau, về Hà Nội, phải
mấy ngày sau Dũng mới dám gặp mẹ Tuất. Nhưng thật không ngờ, người mẹ ấy
không khóc. Bà chỉ run rẩy: “Nín đi con, nín đi Dũng. Cô đã biết cả rồi. Cô biết từ
mấy tháng nay rồi”. Hình ảnh mẹ con Tuất chỉ xuất hiện thoáng chốc nhưng lại
đầy ám ảnh. Họ đã hi sinh mà không đòi bất cứ điều gi. Người mẹ ấy đã giấu nỗi
đau kia vào lòng bằng một tình yêu lớn, một nghị lực phi thường.

326