Page 333 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

hồn Taíơng Ba sống lại, thì cả Đế Thích cũng bị lên án, nhưng lại bị lên án ỏ chỗ...
có trách nhiệm trước sự vô trách nhiệm của đồng cấp. Mới hay làm điều tốt cho
con người đâu phải lúc nào cũng mang lại hạnh phúc cho họ. Tư tưởng này là sản
phẩm mà chủ nghĩa hậu hiện đại luôn khai thác. Đề xuất tính đa diện trong hành
động kịch là cách nhà soạn kịch đưa người đọc xâm nhập sâu hơn vào những vấn
đề phiền toái không dễ gì tháo gỡ của nhản sinh.

Xung đột - bi kịch tiếp theo của hồn Trương Ba là được sống lại trong cái xác
của anh hàng thịt. Đây chính là bi kịch chính, bi kịch nội tại của nhân vật. Trong
thể xác thô phàm đầy bản năng nhục dục của anh hàng thịt, hồn Trương Ba vốn
trước đây nhân hậu, bản tính ngay thẳng, dần dần đổi khác: ham uống rượu, thích
bán thịt, không còn mặn mà với trò chơi thanh cao, trí tuệ nữa. Các nước cờ giờ
không còn phóng khoáng mà tủn mủn, vô hồn.
Ý thức được điều đó, hồn Trương Ba đau khổ, và càng khổ sở hơn nữa khi hồn
không thể giải quyết được mâu thuẫn. Đây chính là thước đo bản chất bi kịch của
hồn Trương Ba. Người ta chỉ thực sự bi kịch khi ý thức được bi kịch của mình. Hồn
Trương Ba càng cố gắng bao nhiêu thì kết quả dường như càng tai hại bấy nhiêu.
Nghịch cảnh đó được đẩy đến cao trào qua các lớp đối thoại giữa hồn Trương Ba
với xác hàng thịt, với người thân, với Đế Thích.
Đối thoại là nền tảng của kịch. Nhơ đối thoại mà hành động kịch, cốt truyện
kịch tiến triển. Điểm đặc biệt trong màn đối thoại giữa hổn và xác thực chất là độc
thoại. Nhưng trên sân khấu, Lưu Quang Vũ lại bố trí thêm diễn viên. Đây cũng
chính là một bước hiện đại hoá kịch của ông. Sự kết hợp giữa thực và ảo.

Tâm trạng của hồn Trương Ba đầy đau khổ. Hồn tìm cách chống lại cám dỗ
của xác bằng cách muốn rời khỏi cái xác ấy. Xác đồ tể nhận thấy điều đó, biết
những cố gắng của hồn Trương Ba là không thể nên xác ép hồn thoả hiệp với
mình và hài lòng sống cùng thân xác ấy. Lí lẽ mà xác đưa ra là cả hai đã hoà vào
một rồi, không thể nào khác được. Hồn Trương Ba nổi giận, khinh bỉ lập luận của
xác hàng thịt nhưng cuối cùng cũng đành phải ngậm ngùi trở lại xác trong nỗi tuyệt
vọng vỏ bờ.
Xung đột chưa được giải quyết và cũng chưa dừng lại. Tuy nhiên, cuộc đối
thoại giữa hồn và xác là cuộc đối thoại mang nhiều ẩn dụ sâu sắc về cuộc đời.
Thể xác hay đời sống vất chất của con người có tiếng nói riêng. Đó là tiếng nói của
bản năng, của những đam mê, dục vọng đời thường. Bản thân tiếng nói đó không
có gì đáng xấu hổ hay đáng trách cả. Chi khi nó cố lấn át tâm hồn - tinh thần, xui
tâm hồn làm điều xằng bậy thì mới đáng chê trách. Thể xác chịu sự chỉ đạo của

332