Page 183 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

nguôi tắt. Với hai câu 3, 4 của khổ này, có lẽ không nên đặt chúng nằm trong tương
quan “nếu... thì...” mà nên hiểu chúng theo tương quan “vì... nên...” Phải chăng điều
đó hợp hơn với tạng chất tình yêu của Xuân Quỳnh?
Như trên đã nói, bài thơ mượn hình tượng sóng để nói chuyện tình yêu. Nhưng
sóng không phải là một ẩn dụ hoàn chỉnh, ẩn dụ ấy đã được giải thích ngay từ nửa
sau của khổ thơ thứ hai, không đợi người đọc phải suy đoán, phải tìm cách “giải
mà”, dẫu rằng cuộc “giải mã” vẫn cần được tiếp tục ỏ một cấp độ cao hơn. Điều
cần thiết đối với Xuân Quỳnh không phải là sự “làm văn” , sự che giấu khéo léo mà
là sự bày tỏ nồng nàn, cùng kiệt nỗi yêu thương và khát vọng của mình. Khi cần,
chị đứng ra thuyết minh trực tiếp. Chẳng hạn, sau khổ thơ miêu tả những con sóng
dưới lòng sâu, trên mặt nước, ngày đèm không ngủ được vì nhớ bờ, chị “bồi “ thêm
hai câu rất đột ngột, cho đứng riêng thành một khổ, phơi lộ cái Tôi của mình:
Lòng em nhò đến anh
Cả trong mơ còn thức
Ôi! Đến Cả trong mơ còn thức thì ẩn dụ nào rồi cũng “bay áo” hay trở nên quá
“khiêm tốn” không chở hết nỗi niềm!
Khi hoá thân vào sóng, khi đứng hằn ra xưng em, một mà hai, hai mà một, cái
Tôi Xuân Quỳnh lúc nào cũng trăn trỏ không yên. Vừa bộc lộ gián tiếp lại vừa giãi
bày trực tiếp, khi ẩn, khi hiện, đấy mớí chính là “nhịp sóng” ngầm của bài thơ, quy
định những xao động bề mặt, biểu hiệii qua câu chữ và âm điệu, nhịp điệu tương
đối dễ thấy, ẩn dụ sóng tuy có lúc bị phá vỡ, nhưng đấy chỉ là phá vỡ bề ngoài.
Điều đó tạo điều kiện cho ta hiểu sâu hơn tầng “ẩn dụ” của cả bài thơ, hiểu sâu
hơn những lo âu khắc khoải, những hi vọng, khát vọng, những gắng sức kiếm tìm
và hành động tất yếu phảĩ có ở một tình yêu chân chính, một tình yêu như tình yêu
của Xuân Quỳnh khi đối diện với cuộc đời rộng lớn, với thời gian trôi chảy không
ngừng:
Cuộc đòi tuy dài thế
Năm thảng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mày vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Trên đời không có gì vĩnh viễn ngoài tình yêu. Chân lí ấy không phải đến Xuân
Quỳnh mới được nói ra, nhưng đối vâi chị, nó không còn là lời nói khách quan bên
ngoài mà đã được thể nghiệm. Sóng của Xuân Quỳnh chắc sẽ còn dào dạt mãi
trong lòng những người biết sống vì tình yêu, biết sống cho một tình yêu lớn.
P H A N H U Y DŨNG

182