Page 137 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

Từ các bình diện nói trên, ta thấy, Đất Nước gắn với những phong tục tập
quán, truyền thống,... những cái thuộc về thế giới bên ngoài. Sau khi rà soát hết
lượt những gì có thể biểu trưng cho Đất Nưởc, Nguyễn Khoa Điềm hướng cái nhìn
của mình vào chính thế giới bên trong con người. Tác giả đã nâng ý thơ lên một
tầm khái quát, Đất Nước đã kết tinh, hoá thân trong cuộc sống của mỗi con người:

Trong anh và em hõm nay
Đều có một phẩn Đất Nước.
Không phải đâu xa, không tốn công sức dẫn giải dài dòng, Đất Nước đâu phải
là khách thể xa lạ đối với mỗi công dân của nó mà Đất Nước chính là các công
dân đang sống trên Đất Nước đó. Đây chính là mối quan hệ biện chứng cá thể và
cộng đồng, giữa mỗi thành viên với đất nước của mình.
Con người mang Đất Nước trong mình. Đất Nước thiêng liêng gắn bó với từng
số phận của mỗi một cá thể. Con người hạnh phúc, Đất Nước hạnh phúc. Con
người khổ đau, Đất Nước khổ đau. Cách đặt vấn để này của Nguyễn Khoa Điềm
quả thật là táo bạo và mới mẻ. Trên thi đàn Việt, Nguyễn Khoa Điềm là một trong
những người đầu tiên khám phá ra bản chất tồn tại đúng đắn nhất của Đất Nước
và khái quát nó lên bằng hình tượng thơ.
Từ việc xác định Đất Nước một cách độc đáo như thế, Nguyễn Khoa Điềm
chuyển ngay sang xác định trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi một người dân đối với
Đất Nước. Đất Nước đang hiện hữu trong từng người, từng ngày. Vì vậy, mỗi cá
nhân phải có ý thức trách nhiệm đúng đắn để gìn giữ, phát triển và truyền lại cho
các thế hệ mai sau:
Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó và san sẻ

Phải biết hoá thân cho dáng hình xứ sỏ
Làm nên đất nước muôn đời...
Từ việc cảm nhận Đất Nước ỏ bình diện văn hoá, bằng những câu thơ trữ tình
mang tính chính luận, tác giả nhấn mạnh, khắc sâu và làm nổi bật tư tưởng “Đất
Nước của Nhân dân”. Nội hàm của khái niệm Đất Nước được tập trung nhất ở
điểm này; Đất Nước do Nhân dân làm ra và được Nhân dân bảo vệ.
Cách nhìn của tác giả về những thắng cảnh, về địa lí là một cách nhìn có
chiều sâu và là một phát hiện mới mẻ. Muôn vàn vẻ đẹp của cảnh quan thiên
nhiên kì thú đểu gắn liền với con người, được tiếp nhận, cảm thụ qua tâm hồn và
lịch sử dân tộc, đều là kết tinh của bao công sức và khát vọng của nhân dân, của
những người bình thường, vô danh.

136