Page 82 - Lý Thường Kiệt

Chương V

BANG GIAO LÝ TốNG

1. Giao thông
Giao Chi tiếp đất với Tống, dọc theo biên thùy đầy núi rừng hiểm ừở.
Đường giao thông bằng bộ khó khăn. Đường bể dễ dàng hơn nhiều, vì các cửa
bể Khâm, Liêm cách biên giới chung chi một vài ngày. Và từ cửa sông Bạch
Đằng đến châu Vũih An giáp hải phận Khâm Châu, có rất nhiều đảo (ở vùng
Hạ Long và vịnh Đàm Hà ngày nay). Những đảo lớn, như đảo Cát Bà, Vân Hải,
Kế Bào (tên ở địa đồ Đông Dương ngày nay) và vô số đảo nhỏ ngăn một dải
nước khá yên lặng trước bờ bể; người ta và Trung Hoa vẫn coi dải nước ấy là
một con sông, nối Bạch Đằng với Khâm Châu {Thủy kinh chú). Sách TB (288/13b)
có nói đến sông Đông Kênh (kênh ở phía đông), có lẽ chỉ dải nước này (Xl/5).
Theo sách LNĐĐ đời Tống, đường thủy từ Khâm Châu vào nước ta
như sau: từ Khâm Châu, thuyền đi hướng tây nam, một ngày đến châu
Vĩnh An; theo trại Đại Bàn (đảo Kế Bào ngày nay) thuộc Ngọc Sơn, tới Vĩnh
Thái, Vạn Xuân (vùng Vạn Kiếp, sông Lục Đầu), liền tới Thăng Long,
thuyền đi mất năm ngày.
Còn đường bộ từ Ung Châu tới Thăng Long, thì đường tiện nhất là
đường ngày nay còn dùng: đường qua Ninh Minh, Bằng Tường, Lạng Sơn,
Bắc Giang và Bắc Ninh (tên ngày nay).
Theo LNĐĐ, đời Tống, đường ấy từ trại Vĩnh Bình thẳng xuống phía
nam, vào huyện Quang Lang thuộc Giao Chỉ. Đường qua hai sông nhỏ Ô Bì
và Đào Hoa, đến sông Nam Định, tức là sông Phú Lương. Theo địa thế thì
ba sông ấy tức là sông Kỳ Cùng, sông Thương và sông cầu ngày nay*^>.
Đường đi bốn ngày đến Thăng Long. Đó là đường Quách Quỳ đem quân
Tống xâm ta.

89