Page 83 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

ở phía tây đường chính lộ ấy, còn có hai đường. Một đường từ trại Thái
Bình vào, qua sông La thuộc động Đan Đặc thì tới Lạng Châu. Đường ấy đi
mất sáu ngày mới tới Thăng Long. Một đường từ trại ô n Nhuận thuộc đạo
Hữu Giang vào địa phận Cao Bằng ngày nay. Tức là đường Cao Bằng, Bắc
Cạn, Thái Nguyên. LNĐĐ chỉ nói rằng đường ấy quanh co, chứ không nói
đi mất mấy ngày. Nhưng theo lời Triệu Tiết (TB 279/21b), từ Cao Bằng đến
Thăng Long có mười hai trạm, tức là đi mất mười hai ngày.
Các đường giao thông này từ đời Đường đã từng dùng. Đến đời Tống,
đã có lúc sao lục lại. Năm 1046, khu mật viện kiểm các đường thủy lục dùng
từ đời Đường vào Giao Chỉ. Cả thảy có mười sáu chỗ (TB 158). Mười sáu chỗ
ấy gồm phần lớn những ải quan khó đi. Chỉ có bốn đường kể trên là quan
hệ. Từ năm 1006, Thiệu Dục sau khi đi sứ Giao Chỉ về đã hiến các bản đồ vẽ
bốn đường thủy lục từ Ung vào Giao Chỉ (ĐĐSL 112 và TB 63). Chắc là bốn
đường kể trên*^*.
2. Giao dịch

Ngoài sự bang giao chính thức bằng các sứ bộ, hai nước Tống Lý có sự
giao dịch hằng ngày ở biên thùy. Trên những chỗ đường thông lộ lớn, qua
biên giới, sự buôn bán khá thịnh, và có tổ chức.
Tống, cũng như Lý, sợ người ngoài giả mạo vào buôn bán để do thám.
Cho nên lúc thường, tuy cho đi lại thông thương, nhưng chỉ được tụ họp tại
một nơi nhất định, gọi là bạc dịch trường (chợ quốc tế).
Một nơi quan trọng thuộc trại Vĩnh Bình. Sách LNĐĐ chép: "Trại Vĩnh
Bình kề Giao Chỉ, chi cách bằng một con sông mà thôi. Phía bắc sông có
trạm Giao Chỉ (ở đất Tống). Phía nam sông có đình Nghi Hòa. Đều là chỗ để
buôn bán trao đổi, do chúa trại Vĩnh Bình cai quản. Người Giao Chỉ đem các
vật quý (vì đường bộ khó chở) như các thứ hương, ngà, sừng tê, vàng, bạc,
tiền, đến đổi lấy các thứ vải, vóc. Chỉ có muối là hàng nặng. Muối chỉ dùng
đổi lấy vải thường mà thôi. Muối đóng thành sọt, mỗi sọt 25 cân. Vải dệt ở
huyện Vũ Duyên, khổ hẹp". Có lẽ trạm này là chợ Kỳ Lừa ngày nay.
Trên biên giới Sách Nam Giang (thuộc trại c ổ Vạn) và châu Tô Mậu, cũng
có một "bạc dịch trường" nhỏ. Thường, thổ dân hai bên tới buôn bán ở đó.

90