Page 86 - Lý Thường Kiệt

BẠI CHIÊM-PHÁ TỐNG

nam. Phía nam đảo ấy có một đảo nhỏ ngăn thành một lối vào, gọi là cửa
Vân Đồn. Đời xưa, đó là một căn cứ hải quân quan trọng, và cũng là một hải
cảng duy nhất mở cho thuyền ngoại quốc đến buôn bán. Sách TT chép rằng
"Năm Kỷ Tỵ 1149, có thuyền ba ngoại quốc Qua Oa (Java), Lô Lạc (?) và
Tiêm La tới Hải Đông (miền Quảng Yên) xin ở lại buôn bán. Vua Lý Anh
Tông bèn lập những trang ở trên các đảo, đặt tên là Vân Đồn, để mua bán
châu, báu, hàng hóa và dâng phương vật".
Tuy năm 1149 mới đặt lệ, nhưng trước đó đã có ngoại quốc đến buôn
bán rồi. Có lẽ Vân Đồn là nơi thuyền từng ghé mà LNĐĐ đã gọi là Đồn Sơn.
Ngày nay, một nhà khảo cổ Nhật Bản có tìm thấy ở đó nhiều tiền đời Tống
và các mảnh sứ đời Tống. Xem vậy thì các thuyền Tống cũng từng ghé buôn
ở đó (sách An Nam mậu dịch cảng Vân Đồn).
Địa vị Vân Đồn rất lợi. Người ngoại quốc ở trên đảo ấy không thể thám
thính trong nước ta một cách dễ dàng. Mà ở đó bể lặng, nước sâu, thông với
Khâm, Liêm, Quảng ở Tống, và với các nước miền đông và nam, rất tiện.
3. Tu cống

Từ khi quân Tống bị thất bại bởi tay Lê Hoàn, nước ta được nhận là
phiên quốc. Lại nhờ các vua Tống trước đời Thần Tông khá hiền từ nhu
nhược, cho nên dẫu trong nước ta có lúc biến, mà quân Tống cũng không
lợi dụng thời cơ.
Từ lúc Lý lên ngôi, ta cố giữ lễ phiên thần để kết tình hòa hảo. Hơn hết
các triều đại khác, đời Lý đã luôn luôn sai phái bộ đi cống. Không quản
đường sá khó khăn, nhiều lần ta đem cả đàn voi, tê đến tận kinh đô Tống,
gần Khai Phong, ở sát sông Hoàng Hà. Mỗi lúc ở triều Tống có việc vua
thăng hà hay đăng cực, ta có sứ sang điếu hay sang mừng. Mỗi lúc ở triều ta
có việc tang hay hỷ, cũng có sứ ta sang Tống báo tin, hay cầu phong. Mỗi
lúc được phong, vua ta lại sai sứ sang tạ ơn.
Ngoài sự bang giao theo điển nghi một phiên thần đối với nước thiên
tử, vua Lý thường sai sứ sang xin kinh Phật. Bấy giờ đạo Phật rất thịnh ở
nước ta, mà các tàng viện, tự quán, chắc vì loạn lạc, không còn đủ kinh
dùng. Sự đồng tông giáo là một cớ để gây tình hòa hảo.

93