Page 78 - Lý Thường Kiệt

BẠI CHIÊM-PHÁTỐNG

gia uy đức sao, hay vì nó cậy có sông núi hiểm trở?" Các quan trả lời:
"Chúng tôi cho rằng tuy Bệ hạ có gia đức, nhưng uy chưa trương rộng. Ấy
vì cớ đó. Từ khi Bệ hạ lên ngôi, nó trái mệnh không tới chầu. Tuy Bệ hạ thi
bố đức huệ để tỏ lòng yêu, nhưng chưa từng trương vũ uy mà đánh nó.
Không phải là làm như vậy mà kẻ ở xa sợ". (TT).
Cũng vì lẽ ấy, mỗi khi có biên biến, các vua thường sai đại tướng, hoặc
các hoàng tử đánh dẹp. Nhiều lần vua tự thân chinh<^>. Chuyện họ Nùng
vừa kể trên là một bằng chứng. Vùng thường hay có biến nhiều nhất là
vùng Tuyên Quang, Thái Nguyên, Bắc Cạn, Cao Bằng ngày nay. Nhưng các
châu ở vùng Đà Giang và Thao Giang cũng có lần phải dẹp.
Với hai chính sách đức và uy, nhà Lý đã kết thúc được dân vùng bắc
thùy. Nhờ vậy, cương vực được mở mang dần dần sang địa phận Tả và
Hữu Giang; và lúc Tống định tiêu diệt nước ta, quân các phiên trấn đã giúp
ta được phần lớn.

Chú thích:

' Lê Hoàn chia đất cho các con cai trị như sau: 1/ Khai Minh vương LONG ĐĨNH coi
Đ ằ n g C h âu (vùng Kim Động). 2 / Ngự Man vương LONG ĐINH coi P h o n g C h âu (vùng Sơn
Tây, Phú Thọ). 3/ Ngự Bắc vương LONG CÂN coi P h ù Lan (vùng Văn Lâm, Mỹ Hào). 4/
Định Phiên vương LONG TÚNG coi N g ủ H u yện G ia n g (Thanh Hóa). 5 /Tư Doanh Thành
phó vương LONG TƯONG coi Đ ỗ Đ ộ n g (vùng Thanh Oai, Thượng Phúc). 6/ Trung Quốc
vương LONG CÁNH coi M ạ t L iên (Tiên Lữ). 7/ Nam Quốc vương LONG MANG coi V ũ
L o n g (Thanh Hóa). 8/ Hành Quân vương LONG ĐẾ coi cổ L ãm (Quế Dương, Đông
Ngạn). 9/ Phù Đái vương (?) coi P hù Đ á i (vùng Vĩnh Bảo, Vĩnh Lại).
Trên đây, phần lớn theo CM mà nhận định, trừ Ngũ Huyện Giang mà CM cho là
sông Cà Lồ ngày nay. Xét các đất trên ta thấy các vương chỉ cai quản vùng đồng bằng mà
thôi. Có lẽ các vùng khác có tù trưởng coi, nhưng các sách không thấy nói. 1.
^ Sách sử ta chép sơ lược đến nỗi bây giờ ta không biết hết tên các thành phần nước ta
đời Lý. Sách LNĐĐ (Tống) chép: Giao Chỉ chia làm 4 phủ, 13 châu, 3 trại. Phủ có Đô Hộ,
Đại Thông, Thanh Hóa, Phú Lương. Châu có Vĩnh An, Vĩnh Thái, Vạn Xuân, Phong Đạo,
Thái Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Già Phong, Trà Lô, Yên Phong, Tô Châu, Mậu Châu
(sách TB chép châu Tô Mậu), Lạng Châu. Trại có Hòa Ninh, Đại Bàn, Tân Yên. Đại để thì
Thanh Hóa, Già Phong, Nghệ An,Vĩnh An đều kề bể. Mà Vĩnh An giáp Khâm Châu, Trà

85