Page 62 - Lý Thường Kiệt

BẠI CHIÊM-PHÁ TỐNG

quyền bính cùng thái phi, mà bấy giờ cũng tôn lên làm Linh Nhân hoàng
thái hậu. (TT).

Tuy các sử không đâu chép, nhưng trong việc khuynh đảo Thượng
Dương thái hậu, chắc Thường Kiệt có một phần trách nhiệm. Sử chi đổ lỗi
cho Ỷ Lan xui con, và cho Nhân Tông, vì nhỏ tuổi, nghe lời mẹ. Nhưng thật
ra, vua mới tám tuổi; Thượng Dương lại cầm quyền. Nếu không có một đại
thần, cầm quân đội trong tay, giúp, thì làm sao ép được Thái hậu tự tử? Còn
Lý Đạo Thành, theo như lời bàn của Ngô Sĩ Liên (TT), chắc đã phản kháng
việc ấy, nên mới bị biếm^** ra Nghệ An, và mới ôm hận, mang theo thần vị
vua Thánh Tông để thờ. Đạo Thành làm thế để tỏ lòng uất ức.
Một sự đáng làm ta chú ý đến, là trong TT không hề nói đến Thường Kiệt
trong khoảng đầu đời Nhân Tông. Nhưng nhiều sách khác của người Tống
nói rõ địa vị của ông; và, như ta thấy trên, VSL, là sách viết tự đời Trần, và
chưa từng bị sửa chữa lại, cũng nói rõ ông được làm thủ tướng. Chính bia LX
cũng nói rõ rằng: "Lúc đầu đời Thái Ninh, vua ta nay là Minh Hiếu hoàng đế,
cầm vận nước lên ngôi. Vì ông (Thường Kiệt) có tài, văn ngang Y Doãn, võ
sánh Hoắc Quang, nên vua giao coi việc đại chính và phó xã tắc cho ông"®.
VĐUL cũng nói; "Lúc Nhân Tông lên ngôi, trao cho ông chức Phụ quốc Thái

úy", ấy cũng hợp với VSL. Các sách Tống nói rõ ràng hơn. Sách MKBĐ
(quyển 2) rằng: "Nhật Tôn (Thánh Tông) mất, Càn Đức lên, lấy hoạn quan Lý
Thượng Cát và mẹ Lê Thị Yến Loan thái phi cùng coi việc nước". Người Tống
chép nguyên âm, nhưng ta cũng nhận thấy tên Lý Thường Kiệt và Ỷ Lan thái
hậu. Sách LNĐĐ cũng nói: "Nhật Tôn mất, con là Càn Đức lên, tự gọi là Minh
vương. Quyền về tay bầy tôi. Đại thần Thượng Cát cầm đầu". Sách TB
(279/lla) cũng chép tên Lý Thượng Cát ấy. Cho đến bia NBS, của Nhữ Bá Sĩ
dựng đời Tự Đức, mà cũng chép: "Lúc Nhân Tông lên ngôi, Lý Thượng Cát
dự chính". NBS tưởng Thượng Cát và Thường Kiệt là hai người.
Những chứng cớ trên làm ta không thể nghi ngờ rằng, hoặc trước,
hoặc sau khi Thượng Dương thái hậu mất, Thường Kiệt cầm hết quyền

Bị giáng chức. (BBT).

69