Page 60 - Lý Thường Kiệt

Chương III

CẦM QUYỀN BÍNH

1. Văn võ phân tranh
Tháng Giêng năm Nhâm Tý, Thần Vũ thứ 4, vua Lý Thánh Tông mất.
Ấy vào ngày Canh Dần (DL 1-2-1072), thọ 50 tuổi. Hoàng Thái tử Càn Đức
lên ngôi. Tức là Lý Nhân Tông.
Càn Đức là con Ỷ Lan nguyên phi. Sinh năm Bính Ngọ vào tháng Giêng
(1066). Bấy giờ mới bảy tuổi. Quyền bính ở trong tay thái su Lý Đạo Thành và
Hoàng Thái hậu Thượng Dương họ Dương.

Mẹ Càn Đức, tuy được phong làm Hoàng Thái phi, nhưng không
được tham dự chính quyền. Thái phi nguyên là Ỷ Lan phu nhân, một cô
gái nhà quê. Nhân khi vua Thánh Tông hiếm con, đi cầu tự ở chùa làng
Siêu Loại, gặp Ỷ Lan trong vườn dâu; vua để ý tới, đem về cung<^>. Vì sau
sinh con trai, nên được tôn làm nguyên phi. Khi Thánh Tông vắng mặt ở
kinh (1069), Thái phi đã được thay vua cầm quyền. Thái tử còn trẻ; lẽ ra
trước khi mất, vua cha phải phó thác cho một đại thần. Nhưng sử không
chép vua Thánh Tông ủy quyền phụ chánh cho ai. Ta xem đó, nghi rằng
vua mất một cách nhanh chóng, không kịp di chúc điều đó. Cho nên
trong cung cấm có chuyện cạnh tranh. TT còn chép rằng: tháng Chạp
năm trước, vua mệt. Chiếu cho quan hữu ty rằng có ai vào lầm nhà dành
cho quan chức đô tả hữu, thì sẽ phạt 80 trượng. Ý chừng là để đề phòng sự
cướp quyền.
Phe Thượng Dương thái hậu được Lý Đạo Thành ủng hộ, nên Thái hậu
được cầm quyền và Lý Đạo Thành làm phụ chánh (TT và VSL).
Lý Đạo Thành là một bậc lão thần. Vua Thái Tông lúc mới lên ngôi, đã
chọn ông làm thái sư (1054, VSL). ông ở ngôi tể tướng trong 18 năm. Nay

67