Page 61 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

vua còn trẻ, chức phụ chánh về ông là phải, ông lại là một nhà nho học;
ông theo lẽ thường, tôn Thượng Dương thái hậu lên chấp chính. Đó là một
cớ xung đột giữa ông và Ỷ Lan thái phi. Là một văn quan, mộ Nho, mộ Phật,
chắc ông chuộng hòa bình, trái với Lý Thường Kiệt là một võ tướng đương
tuổi còn hăng hái (54 tuổi).
Thường Kiệt vẫn giữ chức thái úy, cầm binh quyền, nhưng đứng sau
thái sư Đạo Thành. Đã có xung đột giữa hai người, thì chẳng bao lâu ắt có
cuộc biến.

VSL chép rằng: "Ngày mồng 8 tháng 4 năm ấy (TT chép năm ấy là Thái
Ninh năm đầu, còn VSL chép năm ấy vẫn để niên hiệu Thần Vũ), sau khi
làm lễ tắm tượng Phật, nhân ngày Phật đản, vua Nhân Tông chọn quan đại
liêu Nguyễn Thường Kiệt làm kiểm hiệu thái úy, và Nguyễn Nhật Thành
làm binh bộ thị lang". Họ Nguyễn đây là họ Lý mà đời Trần kiêng húy (tổ
nhà vua là Trần Lý) mà đổi ra. Nhật Thành chắc là Đạo Thành. Chữ Đạo
hình như vì húy nên đời Trần cũng thay đổi (XV/1).
Theo đó, bốn tháng sau khi Nhân Tông lên ngôi, phe Thường Kiệt đắc
thắng. Thường Kiệt được cất lên làm tể chấp, còn Lý Đạo Thành bị giáng
xuống chức thị lang.
Đó là kết quả của sự Nguyên thái phi vận động ở trong. Cho nên ta
không lấy làm lạ rằng năm sau, có cuộc thái phi ép thái hậu tự tử, để giành
lấy chính quyền.
TT và VSL đều chép rằng: thái phi tính hay ghen, thấy mình là sinh
mẫu mà không được dự chính, bèn nói với vua rằng: "Mẹ già đã khó nhọc
nuôi nấng con, mới có ngày nay. Bây giờ được phú quý, thì người khác
giành mất chỗ. Họ sẽ đặt mẹ già vào chỗ nào?" Vua bèn giam thái hậu và 72
thị nữ vào cung Thượng Dương (cung riêng của thái hậu), rồi ép phải chết
theo vua Lý Thánh Tông (VSL chép 72 người, TT chép 76. Tục truyền cũng
72, và nói vì vậy, sau này Ý Lan dựng 72 ngôi chùa để chuộc tội).
Còn Lý Đạo Thành phải giáng chức, làm tả gián nghị đại phu, ra coi
châu Nghệ An (TT). Đạo Thành ra đó lập viện Địa tạng, trong ấy để tượng
Phật và vị hiệu vua Lý Thánh Tông để thờ. Lý Thường Kiệt chuyên cầm

68