Page 48 - Lý Thường Kiệt
P. 48
LÝ THƯỜNG KIỆT
ngày sau qua khỏi khoảng cát Đại Tràng Sa^’L Ấy vào ngày Kỷ Tỵ tháng 2
(DL 27-3).
Ngày hôm sau (C. Ng, DL 28-3), thuyền đến cửa Tư Dung. Cửa này nay
gọi là Tư Hiền. Xưa cửa rất sâu (ĐNNTC), thông với phá Hà Trung (Cầu Hải
ở địa đồ Đông Dương), và là cửa vào các phá và sông thuộc xứ Ô Lý (Thuận
Hóa), vì bấy giờ chưa có cửa Thuận An. Phá Hà Trung sâu và kín<'“L
Thủy quân Chiêm đã bị phá. Cho nên thuyền ta vào nghi ở Tư Dung
không bị cản trở gì. Rồi Thánh Tông lại theo bờ bể xuống miền nam.
Thuyền đi được ba ngày, có "rồng" hiện ở ngự chu là thuyền Cảnh
Thắng. Sáu ngày khi rời bỏ cửa Tư Dung, quân ta tới cửa (Ịri Bonei (Sơ Li Po
Nai) nhằm vào ngày Bính Tý*”> đầu tháng 3 (DL 3-4). Cửa Sơ Li Po Nai ở
đâu? Maspéro {Le Royaume du Champá) diễn ra Ọri Bonei, nhưng không nói
địa điểm nào. VSL chép bằng Hán tự đọc theo tiếng ta là Thi Lị Bì Nại. Ta
biết rằng cửa bể lớn Quy Nhân tên xưa là Thi Nại. Lấy nghĩa, thì tên ấy
không có nghĩa. Chắc là phiên âm tiếng Chàm. So sánh tên ấy với tên Thi Lị
Bì Nại, thì ta có thể chắc rằng hai tên chỉ là một. Chi vì theo thói ta hay rút
ngắn các tiếng dài để gọi cho tiện, cho nên cửa Thi Lị Bì Nại thành ra cửa
Thi Nại. Và tính ngày đường thì từ Tư Dung đi sáu ngày đến Quy Nhân là
phải. Từ Thăng Long đến Qri Bonei, đã đi hết 26 ngày*’^L
VSL chép rằng lúc ngự thuyền tới đó, có hai con chim cùng bay theo,
trông như muốn dẫn đường. Những điềm dọc đường đều là điềm tốt.
4. Trận Tu Mao
Thành Phật Thệ, kinh đô Chiêm Thành đời bấy giờ, ở vào địa phận tỉnh
Bình Định ngày nay. Tên Chàm là Vijaya; sau có tên Trà Bàn ta thường chép
lầm ra Đồ Bàn*’^L Vijaya ở phía bắc thành Bình Định bây giờ, bên nam sông
Khu Cương hay Hà Giao (bản đồ họa đồ vụ Đông Dương), ở chính giữa một
cánh đồng phì nhiêu hình thoi mỗi đường nối góc dài chừng 30 km. Ba
phía, bắc, tây, nam, đều có núi cao che chở. Chỉ miền đông là trực tiếp với
nước, tại vũng Nước Mặn (vịnh Quy Nhân ngày nay). Vũng chạy dài từ bắc
chí nam dài 20 km và thông với bể bằng cửa Thi Nại, hẹp và sâu. Muốn tới
54
