Page 43 - Lý Thường Kiệt

BẠI CHIÊM-PHÁ TỐNG

bốn năm (1065-1069) Chiêm Thành không tới cống vua Lý, và ta vin vào cớ
này để đánh nước ấy.

Nguyên nhân sự chiến tranh Chiêm - Việt là sâu xa hơn, chứ không
phải vì cớ trên mà thôi.
Một mặt, Lý Thánh Tông là vua ta đầu tiên có óc lập một đế quốc, có
danh ngang với một nước thiên tử. Vua đặt quốc hiệu Đại Việt (1054), tôn
các vua trước là Thái Tổ, Thái Tông (TS 488 và LNDV 2), coi các nước nhỏ là
chư hầu, và muốn ngăn cấm Chiêm Thành thần phục Tống.
Một mặt, Chiêm Thành trước bị Lý Thái Tông đánh phá kinh đô, giết
chúa, bắt dân, tự nhiên đã trở nên thâm thù với ta. Chiêm Thành lẩn lút
sang thần phục Tống và tìm cách dựa thế Tống để trả thù ta. Năm Tống
Hoàng Hựu thứ 7 (1055), Quảng Tây an phủ sứ tâu rằng: "Chiêm Thành
vốn không hay tập binh, ở gần Giao Chỉ, thường hay bị lấn. Nay Chiêm
Thành sửa soạn quân bị để chống Giao Chỉ" (TS 489).

Từ lúc Rudravarman III, mà sử ta gọi là Chế Củ (TT), hay là Đệ Củ
(VSL), lên ngôi vào khoảng cuối năm 1061, chí báo thù của Chiêm lại càng
mạnh. TS 489 chép rằng "vừa mới lên ngôi, Dang Pu Sơ Li Lu Đa Ban Ma Đê
Ba (Yan Pu Cri Rudravarmandra, theo Le Royaume du Chatnpa của Maspéro)
tổ chức võ bị, luyện tập binh lính. Lại sai sứ sang Tống cống phương vật và
xin mua ngựa. Vua Tống ban cho một con ngựa bạch và cho phép mua lừa ở
Quảng Châu".
Xem thế thì ta cũng không lấy gì làm lạ rằng Rudravarman III không
chịu cống vua Lý nữa, và vua Lý Thánh Tông nhân đó đánh Chiêm Thành.
Xét chính sách triều Lý, sau này, ta sẽ thấy rằng các vua Lý có định tâm lấn
nước Tống để mở bờ cõi miền bắc. Đối với Chiêm Thành hèn yếu hơn Tống
vạn bội, chắc rằng vua Lý Thánh Tông cũng muốn xâm chiếm đất đai.

2. Sửa soạn
Đối với một cuộc hành binh vĩ đại như cuộc này, sử ta chép rất sơ lược.
Hình như, đời Lê Thánh Tông, đoạn sử này, của Lê Văn Hưu để lại, đã bị
thiếu sót, hay là Ngô Sĩ Liên biên Đại Việt sử ký toàn thư tự ý ước lược đi?

49