Page 46 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

phong (VĐUL và bia NBS), kiêm chức nguyên soái (VSL). ông xin cho em, là
Thường Hiến đi theo; Hiến được trao chức tán kỵ vũ úy (bia NBS).
Số quân 5 vạn kia chắc hoàn toàn đi đường thủy. Nếu mỗi mành chở
được 250 quân và lương thực, thì phải chừng 200 chiếc. Lúc Lý Thái Tông
đánh Chiêm Thành (1044), đã sai đóng vài trăm chiến thuyền. Vậy, chuyến
này chắc cũng có số thuyền ấy.

Từ đời Lý Thái Tông, có đặt lệ tuyên thệ. Mỗi đầu năm, hay mỗi lúc có
việc quan hệ, các triều thần hội lại, hoặc ở đền thờ vọng thần Đồng cổ, hoặc
ở sân Long Trì, rồi cùng phát lời thề: "Làm con bất hiếu, làm tôi bất trung,
thần minh giết chết"*^T Lần này, vua sắp đi vắng kinh đô lâu. Sự biến rất có
thể xảy ra trong nước. Kẻ có lòng tranh ngôi, sẽ có cơ hội rất thuận tiện. Vì
vậy, ngày Đinh Mùi (DL 5-3) quân thần phải hội tại Long Trì để tuyên thệ.
Ba ngày sau, ngày Canh Tuất (DL, 8-3 VSL chép Canh Dần, chắc lầm),
vua xuống thuyền xuất quân, giao quyền bính lại cho Ỷ Lan nguyên phi
(TT) và thái sư Lý Đạo Thành*®*.
Thuyền xuôi dòng sông Lô (Nhị Hà), qua Lý Nhân hành cung (vùng

Nam Xương), rẽ xuống phía nam, rồi ra cửa Đại An. Cửa Đại An nay trên
sông Đáy, cách bể chừng 20 km, thuộc địa phận làng Quần Liêu, huyện Đại
An, tỉnh Nam Định. Cửa ấy hồi cận đại cũng có tên cửa Liêu Hải. Từ Lý về
trước, cửa này là chỗ các thuyền mành qua lại để đi từ các sông nước ta ra
bể vào Nam*’'*.
Bảy ngày sau khi dời khỏi Thăng Long, thuyền đến Nghệ An; vào ngày
Đinh Tỵ (DL 15-3). Từ đó đến cửa Nam Giới, thuyền đi mất ba ngày. Cửa
Nam Giới, nay gọi là cửa Sót, ở phía nam núi Hồng Lĩnh, thuộc phủ Thạch
Hà, tỉnh Hà Tĩnh. Bờ nam cửa có núi, nay còn tên núi Nam Giới. Từ Lý về

trước, cửa này là cửa bể lớn cuối cùng ở vùng nam nước ta, trước các cửa
nước Chiêm Thành. Có lẽ tên Nam Giới (bờ cõi phía Nam) lấy nghĩa ở sự ấy.
Cửa này can hệ, vì lẽ, lúc bấy giờ quân Chiêm thường vào nước ta bằng chỗ
đó, và từ Nghệ An đi vào có con sông nhỏ dọc theo phía tây núi Hồng Lĩnh
rồi ra cửa ấy. Đời sau lúc Lê Thánh Tông đi đánh Chiêm Thành cũng qua

52