Page 44 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

Sách TT chỉ nói qua một vài câu, không ghi chi tiết gì cả. May còn có sách
Việt sử lược từ đời Trần y nguyên còn lại, chép khá rõ ràng.

Theo TT, quân ta có 5 vạn. Quân ấy không phải có sẵn cả. Phần lớn huy
động dân thuờng.
Theo Chu Khứ Phi (LNĐĐ 2) và Ngô Thì Sĩ (SK 3), khoảng đầu đời Lý,
binh chế theo phép quân phủ vệ đời Đường và quân cấm sương đời Tống.
Mục đích đầu là bảo vệ nhà vua ở kinh đô, chống những việc đảo chính
cướp ngôi. Binh dùng về việc này là hạng binh tốt nhất, gọi là thân quân; tên
riêng là thắng quân hoặc cấm quân, cấm quân họp thành một vệ, gọi là cấm
vệ. Cấm vệ chia ra 10 quân, mỗi quân gồm 200 người. Cả thảy gồm 2.000
người, đóng xung quanh kinh thành, thường ngày túc trực. Lúc vua đi đâu
xa, thì đi theo. Theo lệ nhà Lê, cấm quân đều có khắc ba chữ Thiên tử binh
trên trán. Năm 1028, đời Lý Thái Tông, có 10 quân cấm vệ, đặt tên là Quảng
Thánh, Quảng Vũ, Ngự Long, Bổng Nhật, Đăng Hải, mỗi hiệu đều có tả quân,
hữu quân. Đời Lý Thánh Tông, lại thêm lên 6 quân nữa. cấm vệ bấy giờ
gồm có 16 quân, cộng 3.200 tên. Tên quân cũng đặt lại như sau (1059): Ngự
Long, Vũ Thắng, Long Dực, Thần Điện, Bổng Thánh, Bảo Thắng, Hùng Lược, Vạn
Tiếp; mỗi hiệu cũng chia làm tả hữu.
Vì lần này, vua Thánh Tông thân chinh, nên 3.200 cấm binh này chắc ở
trong số 5 vạn nói trên.
Mục đích thứ hai của lính là giữ cuộc trị an trong nước và chống cuộc
ngoại xâm. về việc này, dùng lính hạng nhì như loại sương quân ở Tống.

Quân này không có số nhất định (ANCL). Người dân nào đến tuổi cũng
phải đăng lính, nhưng vẫn được ở nhà cày bừa, mỗi tháng mới phải đi phen
một kỳ ngắn. "Lúc chinh phạt, thì cất quân ấy giao cho các tướng. Nếu quân
không đủ thì lấy dân đinh mà dùng. Việc xong rồi lại trở về cày ruộng" (SK).
Trong khi phải đi phen, sương quân đóng ở các châu, huyện, để phòng bị
khi có dụng binh. Hạng lính này, ngày thường, ít tập tành. Nhưng được số
đông. Chắc trong số 5 vạn quân kia, sương quân chiếm phần lớn.
Số 5 vạn chép ở TT có thật không? Nước ta dân số bấy giờ bao nhiêu,
không thể biết được. Nhưng theo sự ta có thể chống lại 10 vạn quân Tống

50