Page 38 - Lý Thường Kiệt
P. 38
BẠI CHIÊM-PHÁ TỐNG
nghĩa là tuổi vào khoảng hai mươi, gần đúng như lời bia NBS. Sách VĐƯL,
đời Trần, chép rằng: "Vì ông có dáng mặt đẹp, nên mới tĩnh thân mà sung
vào chức Hoàng môn chỉ hậu". Theo hai sử liệu xưa trên, thì ông tự yếm^‘>
mà làm quan hoạn.
Nhưng bia NBS có kể lại rằng: "Về việc này, có hai thuyết. Một thuyết:
lúc vua Lý Thái Tông đánh bắt được Nùng Trí Cao rồi lại thả ra (1041), ông
nhất thiết can; vua cho là thất lễ, bèn phạt bắt tĩnh thân. Sau khi ông trở về
nhà, vua lại triệu vào hầu cận". Thuyết thứ hai là thuyết đã thấy ở sách
VĐUL; rằng: Vua thấy mặt mũi đẹp đẽ, cho ông tiền ba vạn, bảo tự yếm.
Lý Thường Kiệt đã tự yếm; đó là một sự thật, vì tuy thần tích có nói ông đã
lấy vợ, mà sau, sử ta cũng như sách Mộng khê bút đàm của người Tống đều nói
ông là một hoạn quan. Thuyết nói ông vì can vua mà bị nhục hình, thì chắc sai.
Việc bắt và tha Nùng Trí Cao là vào tháng 11 năm Tân Tỵ, 1041. Và cũng năm
ấy ông được vào cấm thát. Không lẽ trong hai tháng cuối năm, mà ông bị phạt
nặng rồi được cất lên cao như thế. Vả không lẽ vua vừa tha và phong hầu cho
một nghịch thần, mà lại bắt tự yếm một người tôi trung, trẻ tuổi.
Thuyết sau có lý hơn. Hoạn quan xưa nay nhiều quyền thế, vì thường
ngày được ở cạnh vua. Nhất là từ đời Đường, hoạn quan lại càng được thế.
Khi trước, tuy được vua tin nghe, những hoạn quan cũng thường chỉ hành
động trong cung thất. Từ đời Đường, thì được công nhiên cầm chính quyền
hay làm đại tướng. Vì những lẽ ấy, đời sau lắm kẻ tự tĩnh thân để được
chọn. Đối với Lý Thường Kiệt, có đặc biệt hơn là được vua ban tiền và sai
làm. Ông nghe lời. Bấy giờ ông 23 tuổi. Không biết bà vợ ra sao, hay là lúc
ấy đã mất rồi. Không sách nào nói đến.
Ông vào cấm thát. "Chưa được một kỷ (12 năm), tiếng nổi nội đình"
(bia LX). Được thăng nhiều lần, lên đến chức Đô tri, ông coi tất cả mọi việc
trong cung (VĐUL và bia NBS).
Năm Lý Thánh Tông lên ngôi (1054, ông 36 tuổi), vì đã có công phù
dực, ông được thăng chức Bổng hành quân hiệu úy, tức là một chức võ quan
Yếm = yêm, hoạn; là cắt bỏ sinh thực khí. (BBT).
43
