Page 215 - Lý Thường Kiệt

KHÁNG TỐNG - ĐÒI DAT

Sự lại là chính sử nhu TT không chép chuyện Hoằng Chân. Chắc không phải rằng
đời Lý giấu sự ấy, vì VSL, viết đời Trần, còn chép. Có lẽ chi vì đời Lê, sử Lý đã thất lạc đi
nhiều.
Nay tôi có để ý đến thần đền Voi Phục, là đền dựng đời Lý ở phía tây Thăng Long,
kề phía bắc đuờng Hà Nội đi Sơn Tây và cạnh ô cầu Giấy. Hiệu thần là L in h L a n g đại
vuơng. Trong hạt Hoài Đức còn nhiều đền thờ. Nhung bốn đến chính là các đền ở
làng Thủ Lệ (Voi Phục), Bồng Lai ở huyện Từ Liêm, và hai làng Đại Quan, Thuần Lễ.
Tuy thần tích mỗi nơi một khác, vì thuờng thuờng thần phổ là do kẻ khai bịa đặt ra
nhiều, nhung xét gốc chuyện có một phần chung, mà ta có thể coi là có liên quan với
sự thật.
Trong chuyện Linh Lang, thì cốt chuyện là nhu sau: Linh Lang là con vua Lý Thái
Tông. Mẹ là một nguời con gái kẻ quê, quán ở Bồng Lai. Nhung chính là con thần Thủy
Long ở hồ Dâm Đàm (hồ Tây) giáng sinh. Vua đặt tên cho là H o à n g T ứ L a n g theo thần
phả đền Voi Phục, hay H o à n g L a n g theo thần phả làng Đại Quan. Tên ấy nghĩa là con th ứ
tư vu a hay con vu a .
Hoàng Lang mặt mũi khôi ngô, nhung đã lớn mà chua biết nói.
Chợt có giặc xâm lăng nuớc. Các tuớng đi đánh, không thắng. Vua và triều thần lo.
Có thần báo mộng cho vua biết rằng đã có thần nhân giúp, cứ cho sứ mời thì đuợc.
Sứ đi tìm các nơi. Lúc sứ tới làng Thủ Lệ (theo thần phả Đại Quan thì Thị Lệ), Hoàng
Lang thua với mẹ gọi sứ tới, rồi nói với sứ rằng: "Xin vua cha một lá cờ đỏ lớn, cán dài và
một con voi. Ta sẽ dẹp yên giặc".
Lúc đuợc cờ với voi. Hoàng Lang cầm cờ chi voi. Voi bèn phục xuống, Hoàng Lang
bèn cuỡi voi cầm cờ ra trận. Voi chạy nhu bay, cờ phất một cái thì giặc tan.
Lúc Hoàng Lang trở về, bèn bị bệnh đậu. Thuốc chữa không khỏi. Hoàng Lang nói
với vua cha rằng mình là con Thủy cung tới giúp vua, xong rồi phải về Thủy cung.
Tự nhiên Hoàng Lang biến thành một con rắn đen dài mà bò vào hồ Dâm Đàm biến
mất. Vua sai lập đền thờ ở trại Thủ Lệ là chỗ cung mẹ ở, tại làng Bồng Lai là quê mẹ, và ở
hai làng Đại Quan và Thuần Lễ là nơi Hoàng Lang trú binh.
Xem chuyện ữên, ta thấy một vài chú ý mà ta thuờng thấy trong các chuyện thần
khác: thụ thai với giao long, thai bọc, lớn không biết nói, xin voi, cờ (gần nhu chuyện
Phù Đổng thiên vuơng), hóa ra rắn mà biến.
Kể ra các thần phả ấy còn chép nhiều chuyện hiển nhiên là bịa đặt sai lầm. Nhung
chuyện này làm cho ta chú ý, vì có sự hoàng tử đời Lý đánh lui giặc ngoại xâm rồi chết.
Thần phả đền Đại Quan nói giặc là Trinh Vĩnh khởi binh từ Nam Hải. Ta không biết
Trinh Vĩnh là dân tộc nào. Trái lại, thần phả đền Voi Phục nói giặc là Tống. Phả ấy chép:
"Bấy giờ, có các tuớng mạnh của Tống, là Triệu Tiết, Quách Quỳ đem quân của chín
tuớng, và tụi H ồ n g C h ân , Vũ Nhĩ, Du Tĩnh và hợp H o à n g V ĩn h T rin h với Chiêm Thành,
Chân Lạp mà tới xâm".

225