Page 214 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

của Lý Thường Kiệt. Nhưng nói chắc là Lý Thường Kiệt làm được thơ thì không có gì
làm bằng cứ.
Ngày nay, cả vùng lân cận hai sông cầu và Thương, có đến hơn 290 ngôi đền thờ hai
vị thần họ Trương. Đền chính thờ Trương Hống ở làng Vọng Nguyệt, cạnh làng Như
Nguyệt; và đền thờ chính Trương Hát ở làng Phượng Nhỡn ở cửa sông Thương. Vị trí
đền phù hợp với việc quân Tống qua sông ở bến đò Như Nguyệt, cho nên câu chuyện
thần ám trợ kể trong VĐUL có căn cứ vào sự thật ít nhiều. 2.
^ Sách TT không hề chép đến chuyện hai hoàng tử chết trận. Nhưng VSL chép: "Vua
Lý sai N g u y ễ n Thường Kiệt lĩnh thủy quân để chống lại. Hai hầu Chiêu Văn và Hoằng
Chân đều chết đuối ở sông Như Nguyệt".
Các sách Tống chép về chuyện ấy nhiều. T ố n g s ử (TS 290) chép: "Ta đại chiến ở sông
Phú Lương, chém được vương tử giặc là Hồng Chân". Mộ ch í Q u á ch Q u ỳ chép: "Giết
được đại tướng Hồng Chân, bắt được tả lang tướng Nguyễn Căn". Sách T h ô n g g iá m chép:
"Bắt được thái tử giặc là Hồng Chân". Sách T rư ờ n g biên (TB 293/8a) chép: "Tướng Bạch
Bảo bắt được thái tử Hồng Chân; và tướng Đặng Trung bắt được tả lang tướng Nguyễn
Căn... Nhưng tướng Tiết Đức lại nói chính mình giết được Hồng Chân ở ải Quyết Lý".
Sách Đ ô n g ph ố chép rõ ràng nhất. Tôi đã kể lại trên. Các sách viết đời sau như ANCL,
ANCN, VKT đều theo sách Tống chép tên hai hầu cả.
Sách SK, tức là sách TT chữa lại ít nhiều cho hợp sử Trung Quốc, có chú thích
nhiều về đoạn này. Kẻ soạn chú thích ấy, có lẽ Ngô Thì Sĩ hay Ngô Thì Nhiệm, đã
khảo Tống sử, và chữa đoạn sử này một cách khá xác đáng. Lời chú thích có nói: "Lại
xét Tống sử và các sách khác chép, thì Quách Quỳ tiến đóng ở ải Quyết Lý. Sai tướng
lấy lại Ung, Liêm (chép thứ tự như thế là sai). Rồi tự mình đem quân đi về phía tây,
tiến đến sông Phú Lương. Quân ta cưỡi thuyền đón đánh. Quân Tống không qua sông
được. Triệu Tiết chia công việc, sai các tướng đẵn gỗ, đóng công cụ, bắn đá xuống như
mưa. Chiến thuyền quân ta đều vỡ. Rồi Tiết đặt phục binh mà đánh lại, chém vài
nghìn đầu, th á i tử H ồ n g C h ân chết tại trận". Sau khi nói thêm về việc Tống chiếm các
châu thượng du, SK nối lời rằng: "So đó với sự sử ta chép rằng quân Tống bị thua, thì
khác nhau. Tôi trộm nghĩ rằng Hồng Chân không phải là thái tử, sự ấy đã rõ (ta đã
thấy lẽ khác ở X/ cth 1). Hoặc giả các v ư ơ n g có người bị tử trận mà đương thời giấu
chuyện đi chăng? Hoặc là tụi Quỳ muốn che sự thua, mà bịa chuyện tâu về, để kể là
chiến công". Tác giả ngả về thuyết sau, nên bàn rằng: "Nếu không phải thế, thì sao với
đạo quân tám vạn tên mà chết quá nửa, một dải Nhị Hà mà không dám qua để đến
kinh sư? Như thế thì sao có thể nói đó là thắng?". Lý luận ấy đúng. Ta nay biết rõ là
Tống và Lý không ai thắng bại cả.
Lại có sách T ù n g đàm chép tên hoàng tử khác hẳn các sách khác. Sách ấy nói: "Tướng
tiên phong là Miêu Lý và Yên Đạt qua sông Phú Lương. Đánh một trận, phá tan giặc. Bắt
được thái tử giặc là P h ậ t N ha" (TB 303/9a). Tên Phật Nha ấy tuy khác các tên kia, nhưng
chắc là đúng, Lý Thái Tông khi còn là thái tử có tên là Phật Mã, thì con có thể là Phật
Nha. Chắc đó là tên húy, còn hiệu Hoằng Chân vương hay Hoằng Chân hầu.

224