Page 167 - Lịch Sử Văn Minh Thế Giới

Âm dƣơng tác động với nhau mà sinh ra ngũ hành rồi sinh ra vạn

vật. Ông còn thể hiện ý kiến của mình trong một biểu đồ nên tác

phẩm của ông gọi là "Thái cực đồ thuyết".

Đồng thời với Chu Đôn Di còn có Thiệu Ung (1011-1077)

cũng cho rằng thái cực là nguồn gốc của Vũ trụ. Tiếp đó, thái

cực sinh lƣỡng nghi (âm dƣơng), lƣỡng nghi sinh tứ tƣợng (thái

dƣơng, thiếu dƣơng, thái âm, thiếu âm; hoặc Xuân, Hạ, Thu,

Đông; hoặc Thủy, Hỏa, Mộc, Kim), tứ tƣợng sinh bát quái, bát

quái tạo thành 64 quẻ, 64 quẻ ấy bao gồm tất cả mọi quy luật của

sự vật.

Sau Chu Đôn Di và Thiệu Ung, thời Tống còn có nhiều nhà

lí học nổi tiếng nhƣ hai anh em Trình Hạo (1032-1085), Trình Di

(1033-1107), Chu Hy (1130-1200) v.v... Ngoài việc nghiên cứu

về mối quan hệ giữa lí và khí, Trình Di và Chu Hy còn nêu ra

phƣơng pháp nhận thức "cách vật trí tri" nghĩa là phải thông qua

việc nghiên cứu các sự vật cụ thể để hiểu đƣợc cái lí của sự vật

tức là cái khái niệm trừu tƣợng. Hai ông còn tách hai thiên Đại

Học và Trung Dung trong sách lễ kí thành hai sách riêng. Từ đó,

Đại Học, Trung Dung đƣợc gộp với Luận ngữ, Mạnh Tử thành

bộ kinh điển thứ hai gọi là Tứ thư.

Do quá tôn sùng và lĩnh hội một cách máy móc các ý kiến

của những ngƣời sáng lập Nho giáo nên Nho giáo đời Tống đã

trở nên bảo thủ và khắt khe hơn trƣớc.

Tóm lại, với tƣ cách là hệ tƣ tƣởng chỉ đạo đƣờng lối trị

nƣớc ở Trung Quốc trên 2.000 năm, Nho giáo đã đóng góp quan

trọng về các mặt tổ chức xã hội, bồi dƣỡng đạo đức, phát triển

văn hóa giáo dục. Nhƣng đến cuối xã hội phong kiến, do mặt

phục cổ, bảo thủ của nó, Nho gia đã có trách nhiệm rất lớn trong