Page 165 - Kiến Trúc Đình Chùa Nam Bộ

Đổi mới là một bức xúc trong hoàn cảnh xă hội Nam Bộ trước đây, nhưng đa phần
các đổi mới khổng đoạn tuyệt với quá khứ mà là sự cách tân trên cơ sở hiện hữu. VI
vậy, khung cảnh của một xã hội mới vẫn còn tồn tại khá nhiều yếu tố mang tính truyền
thống như một tiếp nối có hậu. Chính vì vậy, địa điểm xây dựng di tích vẫn phải dược
gìn giữ, mặc dù khung cảnh xung quanh nó đã có nhiều thay đổi. Điều này hoàn toàn
phù hợp với Điều 7 của Hiến chương Venice: “Di tích không thể tách rời kliỏi lịch sử
mù nó là nhân chứng vù kliông thể tách rời lchỏi'khung cảnh mà nó ra đời." (A
monument is inseparable from the history to which it witness and from the setting in
which it occurs) [27].
Mặt khác, dựa trên đặc điểm văn hoá lịch sử (như mục 3.1.1.1) dã trình bày ờ trên, vị
trí dinh chùa trong tổng thê làng xã trước đây tại Nam Bộ đã có sự hợp lý tương đối đối
vói truyền thống văn hoá Việt Nam. Trong khung cảnh mới ngày nay, khi mà truyền
thống văn hoá vẫn còn tổn tại đương nhiên trong điều kiện Việt Nam thì vị trí di tích
kiến trúc đình, chùa vẫn có giá trị của nó, nó cần được giữ gìn, “việc dịch chuyển toàn
bộ hoặc một phần của di tích lù kliông được phép" (The moving or all or a monument
cannot be allowed) [27],
4.1.1.2. Bảo tồn cảnh quan (JtlSO di tích kiến trúc đình, chùa
Theo Điều 1 Hiến chương Venice: “Khái niệm di tích lịch sử klìông ch! bao gồm công
trình kiến trúc đơii thuần mà còn cả cành quan bên ngoài và bên trong mù ớ đó có thế
tìm tliây được các chửng cứ của một nền văn minh đặc biệt, một quá trình phát triển
quan trọng huy một sự kiện lịch sử"' (The concept o f historic monument embraces not
only the single architectural work but also the urban or rural setting in which is found
the evidence o f a particular civilization, a significance development or an historic
event) [27], chính vì vậy để khẳng định một lần nữa sự cần thiết phải duy trì mỏt cảnh
quan kiến trúc của một di tích lịch sử, Hiến chương Australia Icomos, Điều 8, đã ghi:
"Bảo tổn đòi hỏi phải duy trì một cảnh quan thích hợp... Những việc xây mới, phá huỷ
hoặc thay đổi có thề làm ảnh hưởng bất lợi đến cảnh quan đều không được phép” [27].
Đó là sự thống nhất của cộng đồng quốc tế trong bảo tồn di tích.
Với nghiên cứu trên dã cho thấy các di tích kiến trúc đình, chùa Nam Bộ trong từng
giai đóạn lịch sử thường có một tổng thể hàm chứa một cảnh quan phù hợp với điều kiện
tự nhiên (khí hậu, thời tiết...) và xã hội (phong tục, tâp quán...) Nam Bộ. Nhờ vậy, mỗi di
tích kiến trúc đình chùa Nam Bộ từ giữa thế kỷ XX trở trước, ngoài các giá trị về lịch sử
vãn hoá và nghệ thuật, nó còn chứa đựng một cảnh quan đặc thù tiêu biểu cho vùng văn
hoá Nam Bộ. Trong dó, kiến trúc - mặt nước - cây xanh là ba yếu tố quan trọng trong bô
cục tổng thể và tạo thành cảnh quan; nó vừa mang ý nghĩa “bộ ba” quen thuộc của vãn
hoá “trọng tình” (Xem mục 4.1.1.2) vừa là một ứng xử cán thiết phù hợp với môi trường
tự nhiên tại Nam Bộ.

166