Page 153 - Kiến Trúc Đình Chùa Nam Bộ

Như vậy, bằng các “địa vật”, ngoài tác dụng cụ thể của chúng, các nhà kiến tạo đình,
chùa đã ngầm “trừu tượng hóa” vòng ngũ hành tương sinh như những thông điệp của
những ưóc mơ tốt đẹp mà con người muốn gửi gắm vào tự nhiên.
b) Chi tiết kiến trúc
Nhận thức Tam-tài, ngũ-hành; quan niệm chẵn-lè còn được nhận thấy qua một số chi
tiết kiến trúc đình, chùa Nam Bộ như:
- Số gian nhà thuộc dương [cái cụ thể - nơi con người sống (dương) và sinh hoạt]
thường mang số lẻ 1,3, 5, 7..., trong đó số gian 3 như Chùa Hội Linh - Cần Thơ, chùa
Tam Bảo - Hà Tiên, đình Tân Hòa - TP.HCM,... hoặc 5 như chùa Giác Lâm - TP.HCM,
chùa Kim Cang - Long An, đình Tân Lân - Biên Hòa,... là phổ biến. (Ngược lại kiến trúc
nhà mổ dành cho người chết (âm) thường mang sỏ' chẵn 2, 4...).
- Theo thứ tự thượng-hạ, một công trình kiến trúc, trong đó có đình, chùa, thường có
ba phần: Mái (cận thiên) - thân (cận nhân) - nền (cận địa), ứng với “tam tài”, theo ký ức
liên tưởng như trên.
- Thần nhân và nghi cụ thò trong đình chùa cũng mang (inh chất Tam-tài, ngũ-hành
theo ký ức liên tưởng như: Chùa có Tam Thế Phật (quá khứ, hiện tại, vị lai), Tam Tôn
(Di Đà, Quan Âm, Thế Chí), Tam Bảo (Phật, Pháp, Tăng)...; đình có Tam Hiền (Chánh
Thần, Tiền Hiển, Hậu Hiền)...; nghi cụ có ngũ vật (Đèn, nhang, nuớc, hoa, quả), ngũ sự
(Lư hương, chân đèn, lọ nước, bình bông, chò quả), ngũ chất (Kim (lư đồng, chân đèn),
mộc (bông, trái), thủy (nước cúng), hỏa (đèn, nhang), thổ (đất trong lư nhang, tàn
nhang), ngũ quả (đào, lựu, mận, lê, phật thủ).
Như vây, rất cụ thể, các nhà kiến tạo xưa đã phàn ánh các nhận thức vẻ cấu trúc
không gian của vũ trụ qua ký ức liên tường thể hiện trong “ tư duy số chẵn, lẻ” và nhận
thức Tam Tài, Ngũ Hành trong kiến trúc đình, chùa Nam Bộ một cách linh hoạt.
3.3.1.3. Kiến trúc đình, chùa phản ánh nhận thức về con người
Đông phương từ lâu đã đồng nhất con người với tự nhiên trong mỏi quan hệ phụ
thuộc nhau. Thiên nhiên là đại vũ trụ, con người là tiểu vũ trụ. Con người là tự nhiên thu
nhỏ, mọi tính chất mà vũ trụ có đều có ờ con người: Vũ trụ có âm-dưcmg, vũ trụ được
cấu trúc bời ngũ hành... thì con người cũng vậy. Trong triết lý Phạt gia đã có câu “Tam
thiên đại thiên thế giới nằm trong hạt cải” và “Hạt cải nằm trong tam thiên đại thiên thế
giới” cũng nhằm diễn đạt ý này.
Trong mối quan hệ giữa con người và kiến trúc cũng có sự tương đồng như trên,
chính vì vậy, không phải vổ cớ mà cây “thước tầm”, lại lấy đom vị từ tỷ lệ người chủ nhà
(đốt gốc ngón tay út người chủ nhà). Người xưa đã cố tình “gắn” kiến trúc với con người
trong mối quan hệ phụ thuộc, vể mặt lý thuyết, theo nhân thức cùa người xưa, kiến trúc
dã mang tỷ lệ con người, mọi hung thịnh cùa con người được thể hiện qua kiển trúc và
ngược lại.

154