Page 42 - Huế Trong Tôi
P. 42
nghề n- t, chỉ biết đề cao tầng lớp nho sĩ theo trật tự cổ
truyền "sĩ, nông, công, thương", Đặng Huy Trứ lại đánh
giá cao vai trò của thương nghiệp, năm 1866 ông đã lập
cơ quan Bình Chuẩn sứ, và khẳng định làm giàu một
đạo lớn. Đặc biệt, ông quan tâm đến khoa học và kỹ
thuật, trong các chuyến đi công cán ngoại giao ở nước
ngoài ông đã chú ý tới việc chế tạo máy móc, đóng
thuyền, đúc súng đạn. về nước ông là người đầu tiên
đưa kỹ thuật nhiếp ảnh vào nước ta, lập hiệu ảnh Cảm
Hiếu Đường ở phố Thanh Hà, Hà Nội. Còn lập lứìà
khắc in Sách Trí Trung Đường, rồi in hai cuốn binh thư,
một cuôh của Việt Nam là Kỷ sự tân biên của Lương
Huy Bích viết thời Tây Sơn và một cuốn của Trung
Quôc là Kim thang tá chữ thập nhị trù.
Đặng Huy Trứ ra làm quan và hoạt động chmh trị, xã
hội, kũih tế trong một bối cảnh râ't đặc biệt. Nhà nước
quân chủ chuyên chế Việt Nam từ giữa thế kỷ XIX đang
đi sâu vào giai đoạn khủng hoảng suy vong trầm trọng.
Một biểu hiện rõ rệt của sự khủng hoảng đó là sự bộc
phát kịch liệt của chiến tranh nông dân trên quy mô lớn
trong phạm vi cả nước. Cuộc khởi nghĩa của nông dần
Tây Sơn (1772) thắng lợi đã mờ ra một số triển vọng cho
sự phát triển của lực lượng sản xuất theo hướng mới tư
bản chủ nghĩa, tạo điều kiện cho việc giải quyết tình
trạng bế tắc của chế độ phong kiến hổi đó. Nhưng cuối
cùng Nguyễn Ánh đã khai thác được một số điều kiện có
lợi cho mình, như sự bâ't hòa giữa anh em Tây Sơn, sự
ủng hộ của tầng lớp địa chủ miền Nam để đánh bại triều
40
