Page 430 - Dinh Dưỡng Cận Đại
P. 430
VII. THỨC ÁN CHỨC NĂNG VÀ
SỨC KHOỀ BỂN VỮNG
Trải qua các quá trình phát triển, loài người đã lựa chọn khá nhiều chủng loại
thực phẩm khác nhau, ngày càng phong phú đa dạng, từ nguồn động vật và thực
vật để cung cấp các chất dinh dưỡng và cả "thành phần không dinh dưỡng" có tác
động tói sự giảm nguy cơ ung thư, bệnh tim mạch vành (CHD), đột quị, đái tháo
đường không phụ thuộc insulin (NIDDM) và xơ vữa động mạch. Trong sự liên quan
tác động trên, không phải lúc nào cũng có mặt các chất dinh dưỡng. Các nhà khoa
học về dinh dưỡng đã khảo sát và nhận thấy trong nhiều loại thực phẩm trên, đặc
biệt là nguồn gốc thực vật có những thành phần không dinh dưỡng có tác động sinh
lý, sinh học rất đặc biệt, có thể đề phòng hoặc làm chậm quá trình tiến triển bệnh
và thực phẩm kết hỢp được các đặc tính trên đưỢc gọi là thức ăn chức năng, thức ăn
chỉ định, thức ăn thuôh rất cần cho sự sống, phát triển và sức khoẻ bền vững của
cộng đồng (1).
Tại Việt Nam từ năm 1990-1991, Viện Dinh dưỡng đã xác định thức ăn chức
năng là thực phẩm có chứa các hoạt tính sinh học cần thiết cho sức khoẻ bao gồm cả
thực phẩm chế biến cải tiến, thức ăn cổ truyền dân tộc và các thành phần không
dinh dưõng khác có tác động đặc biệt và cần thiết cho sức khoẻ (2).
1. Hoạt tính sinh học thực phẩm nguồn thức ăn chức năng
Từ thòi xa xưa, loài người đã nhận biết có nhiều loại cây xanh, thực phẩm rau
quả nguồn gốc thực vật tự nhiên, có thể bảo vệ con người chông được nhiều loại
bệnh nan y và đặc biệt trong những thập kỷ gần đây, nhò sự tiến bộ của 'kỹ thuật
phân tích và thực nghiệm chính xác của nhiều ngành khoa học có liên quan, các
nhà khoa học đã và đang phát hiện nhiều thành phần hoá thực vật (phytochemical)
có hoạt tính sinh học rất quý, có thể đề phòng bệnh mạn tính và ung thư. Một số
kết quả phát hiện bước đầu được giới thiệu tại bảng 7.1 (1).
Bảng 7.1. Hoạt tính sinh học của một số thực phẩm có thể phòng bệnh mạn tính
TT Tên hoạt Tên thực Khả năng Chức năng và cơ chế tác động
tính phẩm phòng bệnh
sinh học
1 Sulíoraphan Cây thuộc Phòng bệnh Điều hoà tác động của hoá dự phòng
và các chất họ chữ thập ung thư (chemopreventive activity) trên động
isothiocyanat (cruciterous (chemoprevanti- vật thử nghiệm, do khả năng tác động
vegetables) -on of cancer) đến men chuyển hoá thuốc (drug-
melabolizing enzymes)
422