Page 427 - Dinh Dưỡng Cận Đại

khẩu phần có nhiều chất xơ, thức ăn kích thích như gia vị và một sô" thành phần
khác (5). Đã có khá nhiều bệnh nhân, trong, đó có cả bệnh nhân AIDS nhận thây có
sự giảm thòi gian lưu giữ thuốc tại ruột và khả năng hấp thu sinh học kém, đốì với
thuốc chữa bệnh sử dụng qua đường uốhg (6). Protein trong khẩu phần ăn còn ảnh
hưởng tối máu lưu thông trong nội tạng; có chức năng quan trọng tới việc chuyển
hoá thuốc trong gan (tác dụng hiệu quả đầu tiên) và có ảnh hưởng liên quan tới
hiệu quả enzym trong chuyển hoá thuốc tại ruột non và gan (6). Một số công trình
nghiên cứu khác đã nhận thấy, chất béo và glucid thường ít tác động tới việc giải
phóng loại bỏ thuốc ra khỏi cơ thể bởi các men trong ruột và gan (7).

3. Liên quan tác động phân bố giữa thuốc và các chất dinh dưỡng
Tác dụng đặc biệt của một số thuốc làm tăng hoặc giảm sự ăn ngon đã được
nhiều tác giả đề cập/ Mặt khác tác dụng xấu gây ảnh hưởng tối thực phẩm ăn vào,
do thuôc trong quá trình điều trị thường ít đưỢc quan tâm. Trong bệnh viện với
bệnh nhân nội trú có sự quản lý theo dõi từng giờ của bác sĩ và hộ lý điều dưỡng
mới phát hiện được đầy đủ tác dụng phụ của thuốc. Còn đối vối bệnh nhân ngoại
trú thường gặp khó khăn. Tác dụng phụ của thuốc có thể rất khác nhau, có mùi vị
khó chấp nhận, gây nôn, trạng thái bồn chồn lo lắng và rối loạn tiêu hoá.

Sự khác nhau quan trọng trong phân bô" thuốc, có thể xảy ra đôi với bệnh nhân
có lượng mỡ cao trong cơ thể. Khi đưa thuôc vào cơ thể qua đường tiêm, nhận thấy
với bệnh nhân suy kiệt, tiêm dưới da, heparin sẽ đưỢc hấp thu vào cơ thể nhanh và
hoàn toàn so với uô"ng. Nếu tiêm bắp thịt vào các phần nhiều mỡ sẽ làm chậm trễ sự
hấp thu thuôc. Trường hỢp tiêm tĩnh mạch cần xác định liều, tính theo trọng lượng
cơ thể, để tránh quá liều, nhất là thuốc dễ hoà tan trong chất béo và tích luỹ trong
các mô mỡ của bệnh nhân béo trệ, do đó đòi hỏi thời gian lâu hơn để loại trừ thuốc
khỏi cơ thể.

Lượng albumin thấp trong huyết tương sẽ ảnh hưởng đến phân bô" thuốc trong
cơ thể. Những triệu chứng lâm sàng có ý nghĩa quan trọng và hiệu quả tác động có
thể không giống nhau. Thí dụ penicilin bài tiết khá chậm trên trẻ em bị suy dinh
dưỡng, thiếu protein năng lượng, do thải trừ qua đường thận bị giảm. Một sô" thuốc
khác cũng bị chuyến hoá chậm qua gan với các bệnh nhân trên (8). Ngoài ra sự
phân bô" thuốc hoặc các chất chuyển hoá nội sinh từ albumin với một sô" loại thuốc,
thường có vị trí quan trọng trong tác động ảnh hưởng lẫn nhau, mà kết quả sẽ loại
nhanh các vitamin và chất dinh dưỡng khác ra khỏi huyết tương.

4. Tác động ảnh hưỏng giữa chất dinh dưỡng đặc hiệu và thuốc
Một sô' tác động ảnh hưởng không mong đợi, giữa chất dinh dưõng và thuốc
được trình bày tại bảng 3. Một trong những thí dụ cụ thể nhất là bệnh tăng huyết
áp và tăng tiết adrenalin do ăn thực phẩm có chứa tyramin (có trong pho mát và
rượu vang đỏ) hoặc các triệu chứng tiết adrenalin, amin thần kinh giao cảm khác
trong thời gian điều trị với thuốc ức chế men (9). Sự tác. động giữa L-dopa và
pyridoxin trên bệnh nhân bị Parkinson là một thí dụ sinh động của các chất dinh
dưõng tác động ảnh hưởng tới chuyển hoá của thuốc. Sự tách carboxyl ngoại biên
của L-dopa thành dopamin đã gây một sô" hậu quả nghiêm trọng do amino acid

419