Page 279 - Dinh Dưỡng Cận Đại

— Điều trị sự đề kháng insuỉin: đề kháng insulin là biện pháp hạn chê calo
tô"t nhất và tăng hoạt động thể lực. cả hai sự thay đổi giảm insulin huyết thanh
và kiềm chế sự biến đổi không bình thường của chuyển hóa lipid trong cơ thể, là
đặc tính của vữa mạch, loạn tăng lipid huyết. Do đó giảm cân nặng cơ thể và tăng
cường hoạt động thể lực là biện pháp đầu tiên trong điều trị vữa mạch và loạn
tăng lipid huyết. Trong những năm gần đây đã có một số dược phẩm có tác dụng
kháng insulin, trong đó có metformin, tác động tói gan làm giảm sự sản xuất
glucose tại gan và dẫn tới sự giảm sự để kháng insulin ngoại vi (23). Tuy nhiên
tác động của ìnetíormin chỉ khắc phục sự chuyển hóa không bình thường của
trạng thái đề kháng insulin và cải thiện một phần nhỏ rối loạn tăng lipid huyết.
Ngoài ra còn một sô" thuốc khác cũng có tác dụng điều trị trạng thái đề kháng
insulin là thiazoladinedion, troglitazon... Nhiều thử nghiệm đã xác định tác động
giảm cân nặng và tăng sự hoạt động thể lực có khả năng điều chỉnh sự đề kháng
insulin hiệu quả không kém thuốc (24).

— Điều trị rối loạn lipoprotein của triệu chứng vữa mạch, loạn tăng lipid
huyết: Mục tiêu trong điều trị chứng vữa mạch, loạn tăng lipid huyết là nâng mức
LDL-cholesterol huyết thanh (20), giảm lượng acid béo có cholesterol cao trong
khẩu phần, sẽ giảm nồng độ LDL-cholesterol trong huyết tương. Bệnh nhân có
nguy cơ cao tim mạch vành (CHD) thưồng phải sử dụng thuốc hạ thấp LDL (LDL-
lowering drugs) và statin được sử dụng cho đối tượng có nguy cơ cao vữa mạch,
loạn tăng lipid huyết. Sự không bình thường ỏ bệnh nhân vữa mạch, loạn huyết
áp thường có mức VLDL cao. Sử dụng statin để giảm LDL-cholesterol sẽ giảm
đồng thời mức VLDL-cholesterol (25, 26). Có thể sử dụng phối hỢp cùng vói statin,
thuốc làm giảm triglycerid để bình thưòng hoá trạng thái lipoprotein của bệnh
nhân (27). Ngoài ra statin còn tác động làm giảm các hạt LDL nhỏ lưu thông
trong máu và giảm sự vữa mạch. Đặc biệt statin khi phôi hỢp với acid fibric, acid
nicotinic còn có tác động điều hoà làm tăng HDL-cholesterol (25, 28) và như vậy
với bệnh nhân bị rối loạn lipoprotein, cần phải điều trị làm giảm nồng độ LDL-
cholesterol tới mức tổi đa và tăng HDL-cholesterol.

* Kết luận: Rôi loạn và tăng lipid huyết, tăng cholesterol huyết và vữa xơ
động mạch có liên quan chặt chẽ tới nguy cơ gây bệnh tim mạch vành (CHD), đặc
biệt là với đôi tượng có kế thừa di truyền, chiếm gần 1/2 tử vong tại Hoa Kỳ và
gây thiệt hại trên 34 tỷ đô la (1995). Biện pháp chủ động đề phòng và điều trị tô't
nhất, là giảm lượng chất béo ăn vào dưới 20-30%, chất béo có acid béo bão hoà
dưối 7-10% lượng cholesterol dưới 150 - 200 mg/ngày, sử dụng ít nhất 5 loại rau
quả có mầu không dưới 500 g/ngày, tăng cường hoạt động thể lực, giữ cân nặng cơ
thể ỏ chỉ sô" BMI tốt nhất đề phòng béo trệ, giảm và ngừng hút thuốc lá, sinh hoạt
lành mạnh là những biện pháp có hiệu quả không kém so với sử dụng thuốc (29).

271