Page 134 - Các Chuyên Đề Về Nguy Cư Sức Khỏe

Món ăn truyền thông là bột ngô đồ còn gọi là mèn mén được làm khá cầu

kỳ. Người ta xay ngô thành bột nhỏ, xay xong phải sàng, sảy cho sạch mày ngô.

Sau đó, bột ngô được đổ ra mẹt và ngưòi ta rưới một ít nước lạnh vào bột, dùng

tay vò cho bột thấm nước đều. Bột ẩm vừa phải, cho bột vào chõ, bắc chõ lên

chảo nước trên bếp hồng để đồ. Đun cách thủy như vậy đến khi hơi nước từ chảo

bốc lên xuyên qua bột lên miệng chõ độ nửa tiếng, thì đổ bột ngô đó ra mẹt. Tiếp

tục vẩy nưốc lã vào bột ngô, dùng tay vò cho nước thấm đều bột ngô tơi đều. Sau

đó tiếp tục đồ lần 2. Mỗi ngày, mỗi gia đình đồ một chõ máu của đế ăn cả ngày.

Một món ăn đặc trưng của dân tộc H’Mông là món thắng cố. Nghĩa đen

của từ này là canh chảo. Món này là tất cả các loại thịt, xương, lòng, gan tim

phổi của một con vật như bò, dê, chó được chặt thành từng miếng nhỏ rồi đem

nấu chung trong một chảo canh. Vào những dịp trang trọng như cưới xin, ma

chay đồng bào hay nấu món thắng cố. Vào những ngày chợ phiên ở Đồng Văn,

Mèo Vạc, Phó Bảng, Lũng Phin (Hà Giang); Mường Khương, Bắc Hà (Lào Cai)

cũng rất sẵn món ăn này bày bán ở chợ. Người đi chợ thường hay mua thắng cố

ăn với cơm mang sẵn từ nhà.

Người H’Mông cũng như người Dao rất quí khách. Trong mâm cơm khách

thưòng được mời ngồi vào vị trí trang trọng quay lưng vể phía bàn thò. Cơm đãi

khách thường là món mèn mén (bột ngô xôi chính trong chõ gỗ), rau, dưa chua

và một bát muôi ớt. Bát muối ốt của họ rất đặc biệt, ớt phơi khô được đem vào

vùi trong tro nóng rồi đem nghiền ra với muối làm bát muối ớt rất thơm ngon.

Rượu không thể thiếu được trong những dịp vậy. Đồng bào cho rằng rượu là một

chất xúc tác làm cho người ta cởi mở vối nhau hơn, cho nên khách đến nhà chơi

chủ nhà thường mời uông rượu trước khi uống trà. Tuy nhiên khánh chỉ nên

uống khi được chủ nhà mời và thưòng xuyên nhìn vào bát rượu của chủ nhà để

uống sao cho bát rượu của mình bao giò cũng còn nhiều hơn bát rượu của chủ.

Do đặc điểm cư trú, để chống trọi với giá lạnh vùng núi, đồng bào H’Mong - Dao

cả nam và nữ đều có thói quen uống rượu.

Bữa ăn ngày thưòng của đồng bào H’Mông - Dao rất đạm bạc chủ yếu là

cơm khô (cơm không), có chăng chỉ ăn cơm vối thịt béo (thịt mỡ), ít khi được ăn

cơm rau (cơm với thịt, cá). Để chống chọi vói giá rét đồng bào H’Mông - Dao

thường xuyên sử dụng mỡ lợn: cơm trộn mỡ, ngô trộn mỡ... Đồng bào thường ăn

nhiều ngô, trong ngô thiếu acid amin quí là triptophan nên phải phối hợp với

đậu đỗ để bổ sung cho nhau. Ngô còn có nhiều vitamin A nên phải có mỡ mới

hấp thu vào cơ thể được. Trẻ em và phụ nữ thường được ưu tiên ăn uống tốt

hơn. Sản phụ được ăn ngày ba bữa. Thức ăn là thịt gà, thịt lợn nạc, hay trứng

nấu với hạt tiêu. Để bồi bổ cho bà mẹ, giúp mẹ có nhiều sữa, trong ngày đầu sau

đẻ, sản phụ ngưòi Dao được ăn trứng nấu với rượu cái và gừng, những ngày sau

dùng rượu cái + thịt gà (hoặc thịt lợn hoặc trứng gà) + sâm leo + gừng, chê độ

ăn này được duy trì trong vòng 1 tháng. Ngay sau đẻ, ngưòi Dao thưòng đun

một nồi thuốc nam để tắm cho cả mẹ và con. Nồi nước bao gồm 15 thứ thuốc

giúp cho trẻ khoẻ mạnh, mẹ chống được hậu sản, điều kinh bổ máu, chống đau

134