Page 129 - Các Chuyên Đề Về Nguy Cư Sức Khỏe

Nếu như trong bữa ăn ngày thưòng, chiếm tỷ lệ lón trong cơ cấu bữa ăn là

lương thực, nhóm thực phẩm có nguồn gốc chủ yếu từ thực vật chỉ mang tính

chất kích thích giúp người ta cảm thấy ngon miệng hơn, thì cơ cấu bữa ăn trong

những ngày lễ, tết... lại khác hẳn. Lương thực được sử dụng trong bữa ăn này là

gạo tẻ, gạo nếp nấu xôi hoặc chế biến thành các loại bánh trái. Tuy nhiên, lương

thực trong bữa ăn mang tính chất cộng đồng chỉ đóng vai trò thứ yếu, còn các

thức ăn được chế biến từ nguồn gốc động vật (chiếm số lượng lón) hoặc thuỷ sản

mới đóng vai trò chủ đạo. Rau xanh có rất ít trong bữa ăn này.

Cũng như các dân tộc thiểu SỔI miền núi khác, người Sán Dìu cũng có

những kiêng kỵ riêng trong ăn uống vói những lý do dinh dưõng và tín ngưỡng

dân tộc. Người Sán Dìu cho rằng việc sinh nở của người phụ nữ luôn ẩn chứa

những nguy hiểm với tính mạng của người mẹ: mỗi lần sinh đẻ, mỗi lần rụng

tóc - mỗi lần sinh đẻ, mỗi lần lột da. Vì vậy, để cho người mẹ cũng như đứa trẻ

sắp ra đời mạnh khoẻ, người mẹ cần phải tuân thủ chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt

trong suốt thời gian mang thai cũng như thời kỳ ỏ cữ. Thức ăn cho sản phụ

không được chọn lựa nhiều. Với các loại thịt, chủ yếu là ăn thịt gà, lợn, nhưng

không được ăn thịt lớn đen, lợn sề. về thuỷ sản, người đẻ chỉ ăn cá trôi, cá rô

phi. Tuy nhiên, dù là cá hay thịt thì cũng chỉ ăn thân các con vật, còn tuyệt đối

không ăn đầu, lý do kiêng là bởi quan niệm ăn đầu các con vật, người đẻ sẽ bị

băng huyết. Một số thức ăn không cho sản phụ ăn trong thòi gian này vì người

ta quan niệm là độc hoặc ăn vào sẽ ảnh hưởng đến đứa trẻ như: kiêng ăn thịt

rắn sợ da đứa trẻ bị đen, kiêng ăn thịt trâu sợ sau này đẻ ra đứa trẻ bị câm,

kiêng ăn thịt lợn sể, thịt ngan sợ hậu sản, kiêng ăn cá mè, cá chép sợ bị tri,

kiêng ăn ốc sợ con bị thè lưdi như ốc, kiêng không ăn thịt dúi sợ sau này con hay

khịt mũi, kiêng ăn thịt lợn bị hổ vồ vì cho rằng sau này hễ đứa trẻ nhìn thấy

xào nấu thức ăn là chảy nước miếng... Khi ăn trứng luộc không được ăn hết cả

quả vì ăn hết cả quả tức là ăn hết cả giống và như vậy nhà trong năm sẽ khó

chăn nuôi hoặc chăn nuôi không sinh sôi phát triển được. Vợ của những người

làm nghề thầy cúng không được ăn thịt chó, sợ Ngọc Hoàng nổi giận của phạt

người mẹ và đứa trẻ trong bụng. Vói thức ăn thực vật, tất cả các thực vật thân

rỗng như rau muông, hành, rau cần... sản phụ tuyệt đối không ăn vì cho rằng

nguyên nhân của việc bị đau nhức xương cốt là do bà đẻ ăn các loại rau này làm

cho xương cốt bị rỗng, kiêng ăn cà đẹn đá sợ con chậm lốn, kiêng ăn măng sợ vê'

già vừa nói chuyện vừa lúc lắc đầu như măng, không được ăn quả chua sợ đẻ

con nhiều nhớt, mọc mụn ở đầu, có nơi suốt thời gian ở cữ, người đẻ không được

ăn rau vì cho rằng ăn rau làm lạnh bụng, đứa trẻ sẽ bị đi ngoài.

Người Sán Dìu cho rằng, nếu ngưòi đẻ tích cực àn những món ăn trơn,

nhót thì việc sinh nở sẽ dễ dàng. Chính vì vậy, trong tháng cuối, những loại rau

nhót như mồng tơi, rau lang, rau dốn, rau đay được bà chửa ăn nhiều hơn. Nếu

như người Kinh cho rằng Thịt gà, cá chép, ba ba /trong ba thứ ấy đàn bà phải

kiêng thì đôi vói người Sán Dìu, món ăn được coi là ngon và bổ nhất của người

đẻ là thịt gà. Sau khi sinh xong, sản phụ được ăn chế độ ăn riêng, các món ăn

này cũng được chế biến chủ yếu từ thịt gà. Các loại rau được quan niệm là lành

129