Page 111 - Chăm Sóc Sức Khoẻ Bằng Y Học Cổ Truyền

khí làm chủ thì phải xem xét về khí uất. “Đan khê
tâm pháp” lại nói “khí uất tất thấp uất, thấp uất
tất nhiệt uất, nhiệt uất tất đờm uất, đờm uất tất
huyết uất, huyết uất tất thực uất”, chỉ sự biến hóa
của bệnh lý, gọi là “lục uất”.
Danh từ “mộc uất”, “khí uất” khi dùng mang
hàm nghĩa khác nhau, khi thảo luận “Chứng can
uất” nên tham khảo.

10. Can quyết:
Là tên, bệnh “quyết” có ba ý nghĩa:

- Khí từ dưới chạy lên trên
- Tay chân đều lạnh
- Hồn phách bất tỉnh nhân sự.
Nói chung can quyết không chỉ rõ một chứng
hậu nào nhưng cũng không ngoài ba loại hiện
tượng kể trên. Ví dụ như “khí huyêt” do giận dữ
quá gây nên, “vựng quyết” là tự nhiên ngã vật ra,
hàm răng cắn chặt, chân tay lạnh, giông như trúng
phong, do can dương thượng xung gây nên.
“Bạo quyết”là tự nhiên, xây xẩm mày mặt, bất
tỉnh nhân sự, toát mồ hôi, mặt trắng bệch, chân
lạnh do can hỏa thượng xung gây nên “kinh
quyết” là do can thận âm hư và nội phong gây nên
biểu hiện mặt bừng đỏ khí đạo không thông, khi
thở có tiếng rít trong họng, mạch huyền sác.
Can quyết biểu hiện có chứng thần hôn, lưỡi

112