Page 106 - Chăm Sóc Sức Khoẻ Bằng Y Học Cổ Truyền

Nguyên nhân gây can nhiệt do ngoại cảm ôn tà
chuyển biến. Nội kinh nói: “Người bị bệnh can
nhiệt lúc đầu tiểu tiện vàng, đau bụng, thích nằm,
có sốt, nếu nhiệt quá hóa cường và kinh sợ hai
hông đau trướng đầy, chân tay khô nằm không
yên”. Có khi do ngoại tà thương can và khí uất hóa
nhiệt, khi có hiện tượng hóa nhiệt ở bên trong,
hoặc hóa hỏa nhưng không có khuynh hướng xung
nghịch thì gọi là “uất nhiệt” hay “hỏa uất”. Vì can
phủ tàng huyết, huyết hư sinh nội nhiệt ra mồ hôi.
Phàm can tạng uất nhiệt, ngũ tâm phiền nhiệt ra
mồ hôi. Phàm can tạng uất nhiệt, dễ làm tổn hại
dinh huyết, lâu ngày không khỏi dễ biến thành hư
chứng. Đây là hư chứng do uất nhiệt chuyển biến
và do huyết hư mà gây nên hư nhiệt. Cơ thê gây
bệnh khác nhau nên cách điều trị cũng khác nhau.

6. Can dương:
Là danh từ sinh lý và bệnh lý và cũng là tên
bệnh. Về mặt sinh lý can dương là danh từ đã được
nói đến từ lâu, công năng của tạng can biểu hiện ở
2 loại là can dương và can âm. Trên lâm sàng
thường gặp hiện tượng phù động của can dương gọi
là chứng can dương. Nguyên nhân dẫn đến can
dương phù đông vì can nhiệt nên dương thăng hoặc
vì huyết hư mà dương không tiềm tàng được,
chứng trạng chủ yếu là đau đầu, hoa mắt, sợ ánh
sáng phiền muộn thích yên tĩnh, đế làm cho vị khí

107