Page 105 - Chăm Sóc Sức Khoẻ Bằng Y Học Cổ Truyền

xung nghịch không chê ưỏc được sẽ ảnh hưởng đến
tạng khác, xuất hiện nhiều bệnh chứng khác. Cho
nên “Loại chứng trị tài” đã nói: “Mộc uất tất hóa
hỏa gây nên hiện tượng nuốt chua, hiếp thông,
phát cuồng, quyết lạnh, đầy tức, mất máu...” đều
do can hỏa. Rõ ràng là những chứng hậu do can
hỏa trực tiếp gây nên cũng có khi do nội tạng khác
ảnh hương của can hỏa gây nên, nhưng vị trí biểu
hiện của bệnh thì khác nhau.
Can hỏa ở thê cấp, biểu hiện thực chứng trên
lâm sàng vì vậy mà trong điều trị phải dùng các
thuốc khổ hàn. Mặt khác, hỏa hay làm tổn thương
âm, dinh huyết, tân dịch bị tiêu hao cho nên có
triệu chứng họng khô, đại tiện bí kết, tiểu tiện đỏ.
Nắm được bản chất và sự tiến triển của can hỏa
phải chú ý đến hiện tượng âm hư, trong các
phương tễ của người xưa thường gia thêm những vị
như sinh địa, bạch thược là vì lẽ đó.

5. Can nhiệt:
Là danh từ sinh lý và bệnh lý. “Can nhiệt và
can hỏa” tính chất giống nhau, nhưng trên lâm
sàng “can nhiệt” thường chỉ về những hiện tượng
phiền muộn miệng khô, chân tay nóng, tiểu tiện
vàng, đỏ không có hiện tượng xung kích thượng
nghịch. Theo nhận thức cá nhân thì âm tĩnh thành
nhiệt, can động thành hỏa ý nghĩa của can nhiệt
và can hỏa khác nhau, và mức độ cũng khác nhau.

106