Page 89 - Các Đại Công Thần Trong Lich Sử Việt Nam

90 Tủ sách 'Việt Nam - đất nước, con nguùỉ'

kinh đô đã sạch bóng quân giặc. Và bài thơ của ông đã ra đời vào
dịp ấy, gồm vẻn vẹn 4 câu thơ 5 chữ:
Đoạt sáo Chương Dương độ,
Cầm hồ Hàm Tử quan.
Thái binh tu trí lực,
Vạn cổ thử giang san.
Bốn câu thơ thật ngắn gọn, ý tứ cũng không có gì hóc
hiểm, nhưng đã sống trong mọi trí nhớ, đem lại niềm bồi hồi,
xúc cảm cho rất nhiều thế hệ, không khác gì một bài Bình Ngô
đại cáo, một bài Hịch tướng sĩ, một bài Nam quốc sơn hà.
Hãy bàn về hai địa danh Chương Dương, Hàm Tử của bài
thơ. Đối với tác giả thì đây là những sự kiện hãy còn quá mới
mẻ. Chỉ mới trước khi ông đặt bút viết bài thơ đúng hai tháng
thôi, hai trận thắng oanh liệt Chương Dương, Hàm Tử đă diễn
ra, làm kinh hoàng quân giặc, và cũng mờ ra cơ hội để quân
Trần lật lại thế cờ. Nhuĩig mới có hai tháng mà hai địa danh
chưa ai quen biết đã bước hẳn vào địa hạt của thơ, y như
nhũng điển cố quen thuộc nói về chiến công vẫn thường gặp
trong sách vở. Trước Trần Quang Khải, chiến công anh hùng
của dân tộc cũng đã có nhiều, và thơ nói về chiến công cũng
không ít, nhung một địa danh cụ thể của một chiến công nào
được văn thơ ghi lại thì chưa hề có. Thế mà ở đây, lần đầu
dùng nhũng địa danh Việt Nam để nói về chiến trận, người
viết lại không chút bỡ ngỡ, lúng túng, trái lại, vẫn dồi dào cảm
xúc. Đấy quả là điều lạ!
Vậy, cái lý do gi làm cho Trần Quang Khải nói đến
Chưong Dương, Hàm Tử mà xúc động thành thơ? Phải nói đây
là hai cái tên tượng trung cho cả một chiến dịch lớn của quân
dân nhà Trần. Bấy giờ, sau nhiều ngày tháng liên tiếp đuổi
theo hai vua Trần không có kết quả, đạo quân Nguyên Mông
hùng hổ và kiêu căng, chỉ biết ỷ vào sức mạnh đã dần dần lâm