Page 92 - Các Đại Công Thần Trong Lich Sử Việt Nam

Các dại công thần trang lịch sử Việt Nam 93

chính nhờ bài thơ duy nhất đó mà tên tuổi ống còn được lưu
truyền. Bài thơ như sau:
Thuyết trước sa trường cảm khái đa,
Nhi kim Hàm Tử mạn kinh qua.
Cổ chinh húng dũng triều thanh cấp,
Kỳ bái sâm si trúc ảnh tà.
Vưong đạo hồi xuân nồng cô’ thụ,
Hồ quân bão hận thấu hàn ba.
Toa Đô thụ thủ tri hà xứ?
Thủy [ục son thanh nhập vọng xa.

(Cảm khái bao nhiêu cuộc chiến này!
Mà nay Hàm Tử mới qua đây.
Trống chiêng rộn rịp: triều lên gấp,
Cờ xí tưng bìmg; tre lả lay.
Vương đạo hồi xuân, cây thắm lại,
Quân Hồ ôm hận, sóng vùi thây.
Toa Đô nộp mạng nơi nào nhi?
Nước biếc non xanh mắt chứa đầy!)
Rõ ràng là trên cùng một sự kiện lịch sử mà cảm hứng thơ
đã khác xưa. ở đây, nhịp điệu thơ trầm tĩnh hơn, hình tưọng
thơ tỏa rộng xen lẫn chất trầm tư, tứ thơ trở nên man mác.
Quả là lời thơ của người đời sau, tức cảnh mà cảm khái về lịch
sử, chứ không còn là người trong cuộc hào hứng xúc động về
sự kiện nóng bỏng của thời đại mình.
Và nói chung, những điều nhận xét về Trần Lâu cũng
hoàn toàn đúng đối với tất cả những thơ văn cảm tác về
Chương Dương, Hàm Tử làm ra sau bài Phò giá trở về kinh:
chúng đều là những đóng góp có tính chất bổ sung hay tô đậm
thêm vào cái phần sáng tạo căn bản của Trần Quang Khải;
song chúng không thể làm lu mờ, càng không thể thay thế bốn