Page 56 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

để mưu lợi cho cộng đồng. Neu như chúng ta không
quan tâm tới việc tạo nên những người con có hiếu
với cha mẹ, không viết yêu quý gia đình, không biết
nhường nhịn, thì sẽ có những người vâng lời vì sợ
hay vì giả dối, chỉ cốt để mưu lợi cho mình. Thậm
chí, nếu như chúng ta coi nhẹ những đứa con có
hiếu, không che chở họ, thì sẽ có những kẻ phạm
thượng xuất hiện khi chế độ gặp khó khăn. Điều
này là không thể tránh được, bởi vì chúng ta đang
xây dựng một xã hội chưa có tiền lệ, dựa vào một
khuôn mẫu phương Tây, trước một đối thủ mạnh
hơn chúng ta rất nhiều về kinh tế, về kinh nghiệm,
lợi dụng kinh tế làm viên đạn bọc đường, lại chẳng
thích thú gì đối với chế độ chúng ta.
Dĩ nhiên, chữ "hiếu" có nguy cơ tạo nên một
nhân dân thụ động, nhưng trong hoàn cảnh hiện
nay, đặc biệt khi chứ Hiếu như ở Việt Nam là gắn
liền với quyền lợi đất nước, mà ta gọi là "Đại hiếu",
với tâm lý dám phá công lệ, trong hoàn cảnh một
thế giới đang đổi mới từng ngày thì thực tế không
gây trở ngại.
3. Lý thuyết "Đại hiếu" là xuất phát từ tâm
thức dân tộc. Trường hợp Nguyễn Phi Khanh và
Nguyễn Trãi còn có thể giải thích là chịu ảnh hưởng
Nho giáo. Tôi dẫn trường hợp hai bá mẹ:
GS. Đặng Thai Mai kể chuyện bà nội của ông
có con trai là Đặng Thúc Hứa ra đi tìm đường cứu
nước. Bà cụ dặn cô cháu gái gọi bằng bác là Đặng
Quỳnh Anh trước khi cô lên đường sang Thái Lan:

58