Page 61 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

6. Vì chế độ quân chủ Việt Nam xây dựng trên
một biển công xã tự quản cho nên nó mang tính
chất nước đôi. Vua chúa Việt Nam không phải ông
hoàng đế Trung Hoa có thể làm bất cứ điều gì dựa
trên một bộ máy quan liêu chỉ biết vâng dạ. Họ
cũng không phải là những ông Vua - Thần kiểu
ĐNA có thể huy động của cải, sức lực nhân dân
làm những công trình hùng vĩ, vượt quá trí tưởng
tượng của con người. Bạo lực là đặc điểm của chế
độ quân chủ nói chung trừ ở Việt Nam. về kiến
trúc, Việt Nam chưa bao giờ có kiến trúc gì lớn hơn
là kinh đô Huế. Nhưng Hoàng thảnh của Huế so
với Cố Cung ở Bắc Kinh mà tôi đã được xem thì
rất nhỏ. Tự Đức xây lăng Vạn Niên mà hiện nay
ta còn thấy thực sự không thấm gì với các lăng ở
ĐNA, nhưng đã là nguyên nhân gây nên một cuộc
nổi dậy. Có hai việc một ông vua Việt Nam có quyền
tận dụng sức dân mà dân vẫn theo vì nó gắn liền
với quyền sống của người dân: chống ngoại xâm và
đắp đê chống lũ lụt. Kiến trúc vĩ đại nhất của văn
hóa Việt Nam là hệ thống đê điều ở Bắc và hệ thống
kênh mương ở Nam. Một người cầm đầu Trung Quốc,
một ông vua ĐNA sẵn sáng làm cỏ một vùng khi
có người nổi dậy. ông vua Việt Nam để đàn áp một
cuộc khởi nghĩa chỉ có thể chém vài người rồi tha
cho dân chúng. Neu làm cỏ một làng là đụng đến
cơ chế làng xã vá m ất ngay sự ủng hộ của dân. Một
Hồ Quý Ly lo xây thành Tây Đô di tích ta còn thấy,
kể ra không to lớn gì, nhưng cũng đủ làm mất lòng
dân, và triều đại sụp đổ.

63