Page 47 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

công với nước, với làng. Đầu tiên là các anh hùng
cứu nước được nhân dân sùng bái nhất, như Hai
Bà Trưng, các tướng lĩnh của Hai Bà, những người
cầm đầu các cuộc khởi nghĩa chống ngoại xâm. Sau
đến những vị quan có tài có đức, những người tổ
sư cảc nghề. Cuối củng có Thành hoàng là thần gắp
phân, thần ăn mày, tuy không có công lao vói nước
nhưng biểu hiện một việc làm ’phổ biến của một
địa phương.
Như vậy là tín ngưỡng dân gian về cơ bản quy
chiếu về trách nhiệm với đồng bào. Nó là kết tinh
khát vọng của một tâm thức hướng về cuộc sống
dưới đất, lo khắc phục những khó khăn thực tế trong
cuộc sống để tồn tại, không chứa đựng kiến giải
siêu hình nào hết.
2.4. Tín ngưỡng thế nào thì tôn giáo cũng không
thoát khỏi ảnh hưởng. Phật giáo nói chung là xuất
thế nhưng ở Việt Nam thì lại khác. Phật giáo Việt
Nam là Phật giáo Tổ quốc luận. Dưới thời Bắc thuộc
nó là nơi bảo vệ ý thức dân tộc, chống sự đồng hóa
về văn hóa, không phải ngẫu nhiên mà có một ông
vua tự xưng là Lý Phật Tử. Dưới thời Đinh, Tiền
Lê, Lý, Trần, nó là cái lò giáo dục các anh hùng.
Những lời phê phán Phật giáo của các nhá Nho
thực j a là phê phán cái Phật giáo trong nguyên lí
của Ân Độ, Trung Hoa, chứ ít liên' quan tới hành
động thực tế của phật tử Việt Nam. Trái lại, chính
các nhà sư đã đóng vai những sứ giả, những vị
quan bảo vệ đất nước. Phật giáo Việt Nam trong
giai đoạn này là một thứ van an toán để an ủi người

49