Page 86 - AllbertEstens

K l E M T R f i T H Ự C N G H I Ệ N

L Ý T H C J Y É T T Ư Ơ N G Đ Ố I

Bài này chủ yếu nói về các thí nghiệm kiểm tra lý thuyết

tương đối rộng, song chúng tôi cũng dành một phần (Mục I) để

nói về kiểm tra lý thuyết tương đối hẹp, tập trung vào hiệu ứng

dãn thòi gian.

V

I. KIỂM TRA LÝ THUYẾT TƯƠNG ĐỐI HẸP: sự DÃN THÒI GIAN

Như đã biết, trong các cội rễ của lý thuyết tương đối hẹp,

có thí nghiệm nổi tiếng Michelson - Morley năm 1887 nhằm

phát hiện chuyển động của Trái Đâ't qua ête. Thí nghiệm đã cho

thấy không có chứng cớ gì về hiệu ứng được chờ đợiavối độ chính

xác ở mức vài phần trăiĩA Nhiều thí nghiệm khác được tiến

hành vào đầu thế kỷ XX cũng đã chứng minh rằng tốc độ của

ánh sáng trong chân không lấy trung bình theo một hành trình

khứ hồi là không phụ thuộc vào sự chuyển động của nguồn củng

như hướng chuyển động của nó. Gần đây, phân tích các tín hiệu

vô tuyến từ các vệ tinh của Hệ thông định vị toàn cầu (GPS:

Ỷ ) Có ý kiến nói rằng Einstein không biết thí nghiệm Michel son-Morley khi ông xây

dựng lý thuyết tương đối hẹp (xem [1]). Theo John Stachel (Thông báo riêng của

Shapiro [2]), trong một bức thư gửi Mileva Marie, Einstein có nói đên một công trình

cúa Wien mà công trình này có nói đến thí nghiêm đó. Dù sự thực là như thế nào thì

thí nghiệm này vẫn rõ ràng là một nhân tố lớn sớm làm cho cộng đồng vật lý chấp

nhận lý thuyết tương đối hẹp [2].

84