Page 87 - AllbertEstens

Global Positioning System)“5, người ta đã kiểm chứng được sự

không phụ thuộc hướng của tốc độ ánh sáng theo một đường ỏ

mức chính xác là 3x109 [2]. Ta cũng nhắc lại rằng việc kiểm

chứng sự tương đương khôi lượng - năng lượng (ngày nay đã

thấy rất rõ ràng trong các thí nghiệm vật lý năng lượng cao và

là căn cứ để phát triển năng lượng hạt nhân) đã được J.

Cockroft và E. Walton thực hiện lần đầu tiên vào năm 1932 từ

các phản ứng hạt nhân mà các ông nghiên cứu.

Sau đây, chúng tôi sẽ tập trung giới thiệu việc kiểm tra

một tiên đoán lớn của lý thuyết tương đôi hẹp: Sự dãn thời

gian - sự chạy chậm lại của một đồng hồ chuyển động so với

đồng hồ của người quan sát đứng yên (chủ yếu dựa theo tổng

quan của Gwinner năm 2005 [3]).

Như đã biết, do bất biến Lorentz, thời gian trôi qua trong

một hệ chuyển động được xác định theo đồng hồ trong hệ đó, At’,

phải lớn hơn khoảng thòi gian tương ứng đo bằng đồng hồ của

người quan sát trong hệ đứng yên, At, hai đồng hồ đã được làm

đồng bộ trưốc khi chúng chuyển động đôi vối nhau. Cụ thể là ta

có: Àt’ = yAt > At, Y = (1 - vVc2)'^2, V là tốc độ của hệ chuyển động

(xem Phụ lục (Mục VII) trong bài "Vũ trụ học hiện đại...").

Einstein và Ritz đã đề xuất một thí nghiệm kiểm tra sự

*** Hệ thống kỹ thuật cho phép xác định vị trí rất chính xác. Hệ thống gồm 24 vệ tinh

bay quanh Trái Đất 2 vòng mỗi ngày đêm, sao cho ớ bất cứ nơi nào trên Trái Đất cũng

luôn thấy có 4 vệ tinh trên bầu trời. Mỗi vệ tinh có trang bị một máy phất tín hiệu vô

tuyến và một đồng hồ nguyên tử. Máy thu trên mặt đất, nơi cần xác định vị trí, cũng

có một đổng hồ nguyên tử. Với 4 tín hiệu từ 4 vệ tinh trên bầu trời mà máy thu nhận

được, ta sẽ biết 4 khoảng cách, từ đó xác định được 3 giá trị của tọa độ trên mặt đất và

một giá trị về độ cao của máy thu, tức là vị trí cần xác định. Độ chính xác cao đạt được

là nhờ đã tính đến sự sai khác về thời gian ớ trên các vệ tinh và ở mặt đất do các hiệu

ứng tương đối hẹp và rộng (truờng hợp "rộng" là do sự quay của Trái Đất, một khối

lượng lớn mà chuyển động của nó đã làm biến dạng không - thời gian).

85