Page 85 - AllbertEstens

nhận thức. Tình trạng này trái lại chứng minh rằng con người

còn có những khả năng rất bất ngờ, vượt lên trên chủ nghĩa giáo

điều về một chân lý thuần túy. Với khám phá của ông, Einstein

đã chỉ ra con đường đi tới một triết học cao hơn cái triết học tổng

hợp tiên nghiệm.

Như vậy lý thuyết tương đối của Einstein thuộc vào triết

học của chủ nghĩa kinh nghiệm. Nhưng chủ nghĩa kinh nghiệm

của Einstein không phải là chủ nghĩa kinh nghiệm của Bacon

và Mill. Chủ nghĩa kinh nghiệm của Ẹinstein là chủ nghĩa kinh

nghiệm của tfật lý lý thuyết hiện đại, chủ nghĩa kinh nghiệm

của sự kết cấu toán học. Trong các giả thiết toán học của vật lý

học có yếu tô' quy nạp, bên cạnh các phép diễn dịch. Tuy có một

bộ máy toán học khổng lồ, lý thuyết của Einstein là sự chiến

thắng của chủ nghĩa kinh nghiệm trong một lĩnh vực vẫn được

xem là nơi của các khám phá có tính chất lý trí thuần túy.

Quá trình thoái hóa của quan niệm tổng hợp tiên nghiệm

vẫn còn được tiếp tục: Sau khi từ bỏ không gian và thời gian

tuyệt đốỉ, người ta lại từ bỏ tính nhân quả cùng với sự xuất hiện

vật lý học lượng tử. Khoa học hiện đại có tính chất chông

siêu hình rấ t rõ rệt. Nhà khoa học đã chỉ đường cho nhà

triết học: Tất cả những cái mà nhà triết học có thể làm là

phân tích các kết quả của khoa học. Lý thuyết về nhận

thức chính là sự phân tích bản thân khoa họe.

ĐẶNG MỘNG LÂN lược thuật

83