Page 80 - AllbertEstens

nhau nói về cùng một sự vật. Lĩnh vực không gian và thời gian

là một trường hợp tiêu biểu cho lý thuyết về những cách mô tả

tương đương.

Từ "tương đối” (relativity, hay còn có thể dịch một cách

thận trọng hơn là tính tương đối) có nghĩa là "đối với một hệ

thống định nghĩa (definitional system) nào đó". Tính tương đối

đưa đến tính nhiều (cách mô tả) nhưng như thế không có nghĩa

chân lý đã bị từ bỏ, mà chỉ là chân lý có thể phát biểu theo

những cách khác nhau.

Có một sô' quan niệm lầm lẫn xung quanh tính đơn giản.

Một hệ thống mô tả (đescriptional system) này có thể đơn giản

hơn một hệ thống khác nhưng không phải là "chân thực hơn".

Khi đó, ta có tính đơn giản mô tả (descriptive simplicity) và nó

không phải là chuẩn cứ của chân lý. Nó khác vối tính đơn giản

quy nạp (inductive simplicity) liên quan vối những cách mô tả

không tương đương không có vai trò gì trong lý thuyết tương đối

và có thể là chuẩn cứ của chân lý.

Có một quan niệm lầm lẫn khác liên quan vối lý thuyết

quy ước luận (conventionalism) do ảnh hưởng của Poincaré.

Theo lý thuyết này hình học chỉ là một vấn đề về quy ước. Đúng

ra, ta cần phải nói tới tính tương đổi của hình học. Ai cũng đã

biết tính tương đối của những cái gọi là bên phải và bên trái.

Điểm cốt yếu của lý thuyết tương đối chính là phải hiểu rằng

các khái niệm cơ bản về không gian và thời gian là những khái

niệm thuộc loại giống như vậy.

Hình học có tính tương đối là vì các hình học khác nhau có

thể biểu diễn qua nhau bằng một sự tương ứng một đôi một.

Nhưng đối với một sô" hình học, sự biểu diễn đó không được liên

tục khắp nơi và vì thế có những kỳ dị xuất hiện (điểm hay

đường). Điều đặc biệt này bao hàm những hạn chế nào đó đối

với tính tương đối của hình học. Nó có thể dẫn đên sự vi phạm

78