Page 63 - AllbertEstens

Độ Satyendranath Bose gửi đến ông một bài báo để được ông

nhận xét và giúp đỡ công bô". Bài báo đã được Einstein chú ý,

một phần là vì nó chứng minh quan niệm của ông về "lượng tử

ánh sáng” mà nhiều nhà vật lý có tên tuổi như Planck vẫn

không tán thành hoặc không xem xét một cách nghiêm túc.

Công trình của Bose là một cách suy diễn mới công thức

bức xạ Planck dựa trên lập luận thống kê, không sử dụng một

giả thiêt nào của điện động lực học cổ điển, bức xạ trong hốc

được xem là một châ't khí lý tưởng các photon có năng lượng và

tần sô" theo thứ tự là hv và hv/c. Công trình đã được Einstein

dịch sang tiếng Đức kèm theo một chú thích ngắn và đăng ỏ

"Zeitschrift für Physik” näm 1924. Ý tưởng về thông kê trong

công trình này sau đó đã được ông mở rộng cho trường hợp các

nguyên tử không tương tác (1924, 1925), kết quả thu được là

thông kê Bose-Einstein, theo đó trong mỗi trạng thái có thể

tồn tại một số’ bất kỳ hạt. Einstein cũng lưu ý ngay một đặc

điểm của sự phân bố* các nguyên tử theo các mức năng lượng

lượng tử hóa được tiên đoán bởi thống kê này. Ở nhiệt độ rất

thấp nhưng hữu hạn, một phần lớn nguyên tử phải chuyển đến

trạng thái lượng tử năng lượng thấp nhât. Theo đúng lòi ông,

"Đã có sự tách riêng; một phần ngưng tụ lại, phần còn lại vẫn là

một khí lý tưởng bão hòa" (1925, dẫn theo [14]). Hiện tượng này

ngay nay chúng ta gọi là sự ngưng tụ Bose Einstein, trạng

thái tạo ra được như vậy gọi là th ể ngưng tụ Bose-Einstein

(BEC: Bose - Einstein condensate).

Tiên đoán trên đây của Einstein không được các nhà vật

lý xem xét kỹ lưỡng ngay từ đầu, kể cả chính Einstein, mãi cho

đến khi F. London và L. Tisza vào giữa những nảm 1930 làm

sống lại ý tưởng đó, xem nó có thể là một cơ chế của tính siêu

lưu của heli-4 lỏng. Như vậy các tác giả này lần đầu tiên đã đưa

ra ý tưởng vể khả năng BEC thể hiện các tính chất lượng tử ở

61