Page 66 - AllbertEstens

phổ bức xạ của nguyên tử này. Nhưng \ụ là cái gì thì chính

Schrödinger lại không thể giải thích được, những cố gắng xem

nó như là một sóng biểu thị electron trong không gian thực tế

đểu thất bại. Người đã tìm thấy ý nghĩa thích đáng của hàm

sóng là Max Born năm 1926. Đó là biên độ của xác suất để tìm

thấy hạt ở một nơi nào đó vào một lúc nào đó. Cái gọi là "sóng

vật chất" thực ra là "sóng xác suất". Nhưng xác suất ấy lại gắn

với một hạt riêng lẻ chứ không phải một hạt trong một tập hợp

nhiều hạt đồng nhất như trong lý thuyết thông kê cổ điển, có

nghĩa là chúng ta cần phải chấp nhận có một yếu tố ngẫu

nhiên cơ bản trong các định luật của tự nhiênl Đó là điều mà

Einstein không thể chấp nhận được với cái nhìn (vision) của ông

về thế giói đã hình thành từ các khám phá về lý thuyết tương

đối mà chính ông là tác giả.

Cuối năm 1926, trong một bức thư gửi M. Born, Einstein

đã viết: "Cơ học lượng tử chắc chắn là gây ấn tượng mạnh mẽ.

Nhưng một tiếng nói bên trong đã bảo với tôi rằng nó vẫn chưa

phải là sự thực (real thing)... Tôi tin rằng, trong bất kể trường

hợp nào, Thượng đế cũng không chơi xúc xắc" [17]. Câu cuối

cùng này ông thường nhắc lại và còn nói rằng nếu đúng là như

vậy thì ông thà đi làm cho một sòng bạc còn hơn là làm nhà vật

lý [6].

Tháng Ba năm 1927, Heisenberg đã có một khám phá đặc

biệt quan trọng. Đó là hệ thức b ất định nói rằng về nguyên

tắc ta không thể nào tránh được một độ bất định (sai số) nào đó

khi đo hai biến có liên quan vối nhau (các biến liên hợp), thí dụ

như tọa độ và xung lượng của một hạt: Giảm độ bất định khi

đo tọa độ sẽ làm tăng độ bất định đo xung lượng. Khám phá này

và quan niệm về tính nhị nguyên sóng-hạt đã dẫn Bohr tới

nhận thức về sự cần thiết của một sự thay đổi có tính chất cách
• ♦ t • ^
mạng vể cách nhìn của các nhà vật lý về bản chất của thê giới

64