Page 347 - AllbertEstens

Một trong những sách giáo khoa về cơ học lượng tử đã trình bày

vân đề này một cách rõ ràng là tập "Quantum Physics" của E.

H. Wichmann trong giáo trình vật lý học Berkeley [2], theo đó

điểu cốt yếu của các hệ thức bất định là chúng nói lên các giới

hạn mà bên ngoài các giới hạn đó, các khái niệm của vật lý học

cô điển không thể dùng được nữa.

Heisenberg đã có lúc nói vế hệ thức bất định của ông như

sau: "... chỉ có hai việc mà thế giới nhớ đến tôi. Một là bất định,

việc kia là chuyến đi bí mật của tôi thăm Niéls Bohr ở

Copenhagen năm 1941".

Một sô' nhà nghiên cứu đã cô' gắng tìm hiểu xem

Heisenberg đến gặp Bohr để làm gì và đã nói gì vối Bohr. Lúc đó

là tháng Chín nãm 1941, Đan Mạch đang bị phát xít Đức chiếm

đóng và Đức đang thắng lợi trên chiến trường, Heisenberg là

người lãnh đạo Dự án Urani của Đức. Theo sự phân tích của H.

A. Bethe [3] dựa trên nhiều dữ kiện đáng tin cậy (trong đó có

việc Bohr nói lại với J. R. Oppenheimer vể cuộc gặp gỡ đó khi

ông đên Los Alamos cuối năm 1943) thì Heisenberg đã nói là

ông đã nhìn thấy con đường đi đến bom nguyên tử và ông muốn

Bohr thuyết phục các nhà khoa học của đồng minh ngừng các

công việc làm bom nguyên tử. Song con đưòng mà Heisenberg

nhìn thấy là dùng lò phản ứng để có được plutoni, việc tách các

đồng vị urani thì Đức từ bỏ vì cho là quá khó.

Giải Nobel vể vật lý trong hai năm liền đã được dành cho

những người đã sáng tạo ra cd học lượng tử, năm 1932 cho

Heisenberg và năm 1933 cho Schrödinger và Dirac. Công lao

của Born thì được đánh giá chủ yếu là về cách giải thích thông

kê cho hàm sóng ông đưa ra từ năm 1926. Cách giải thích này

không dễ được các nhà vật lý nhanh chóng chấp nhận và phải

chờ đến năm 1954, những người xét giải Nobel mới quyết định

tặng ông giải thưỏng cao quý này.

345