Page 274 - AllbertEstens

Theo cách đó thì thòi gian cũng trỏ thành gián đoạn. Thời gian

trôi không giông như một dòng sông mà giống như tiếng tích tắc

ròi rạc của chiếc đồng hồ, chỉ có điều những tiếng tích tắc này

kéo dài cỡ thời gian Planck, tức là cỡ 10 43 giây. Nói một cách

chính xác hơn, thời gian trong vũ trụ chúng ta trôi theo những

tiếng tích tắc của vô số đồng hồ - theo nghĩa tại mỗi một vị trí

trong bọt spin nơi xảy ra "chuyển động" lượng tử, một đồng hồ

tại vị trí đó đã tích tắc một lần.
• • •

NHỮNG TIÊN ĐOÁN VÀ KlỂM chứng

I

Ỏ trên tôi đã trình bày khái lược những điểu mà lý thuyết

hấp dẫn lượng tử vòng có thể nói về không gian và thời gian ở

thang Planck, nhưng chúng ta chưa thể kiểm chứng lý thuyết

đó một cách trực tiếp bằng cách xem xét không-thời gian ở

thang đó. Vì nó quá nhỏ. Vậy làm thê nào chúng ta kiểm chứng

được tính đúng đắn của lý thuyết này ? Một sự kiểm chứng

quan trọng là xem người ta có rút ra lý thuyết tương đốì rộng cổ

điển như một phiên bản gần đúng của lý thuyết hấp dẫn lượng

tử vòng hay không. Nói một cách khác, nếu các mạng spin giống

như các sợi chỉ dệt nên mảnh vải, thì câu hỏi trên cũng tương tự

như câu hỏi là liệu chúng ta có tính được những tính chất đàn

hồi đúng của tấm vật liệu bằng cách lấy trung bình trên hàng

ngàn sợi chỉ hay không. Tương tự, khi lấy trung bình trên nhiều

chiều dài Planck, liệu các mạng spin có thể mô tả được hình học

của không gian và sự tiến hoá của nó theo cách phù hợp thô vối

“tấm vải trơn tru” của lý thuyết cổ điển của Einstein hay

không? Đây là một bài toán khó, nhưng mới đây các nhà nghiên

cứu đã đạt được tiến bộ đối vói một sô" trường hợp, đối với một số

cấu hình của vật liệu, nếu có thể nói như vậy. Ví dụ, các sóng

hâ'p dẫn có bước sóng dài truyền trong một không gian khác,

272