Page 239 - Nhân Vật Lịch Sử Tiêu Biểu

quân Thanh kéo sang, người trong kinh kỳ làm nội ứng cho chúng,
thì các ngươi làm sao mà cử động được? Các ngươi đã biết nín nhịn
đế tránh cái mũi nhọn của chúng, chia ra chặn giữ ở các nơi hiểm
yếu, bên trong thì kích thích lòng quân, bên ngoài thì làm cho giặc
kiêu căng, kê ấy là râ’t đúng. Khi mới nghe nói, ta đã đoán là do Ngô
Thì Nhậm chủ mưu, sau hỏi Văn Tuyết thì quả đúng như vậy...”1.
Kế Tam Điệp - Biện Sơn của Ngô Thì Nhậm được nhà quân sự
thiên tài Nguyễn Huệ ngợi khen, bởi đó là cuộc rút lui chủ động,
sáng tạo và có kế hoạch mang tầm chiến lược. Chủ động và sáng tạo ở
chỗ, lúc đó quân Tây Sơn ở Thăng Long và cả toàn vùng Bắc Hà
chỉ có khoảng hơn 1 vạn, trong khi đó quân xâm lược Mãn Thanh
là 29 vạn. Tương quan lực lượng rõ ràng bất lợi cho quân Tây Sơn,
do đó kéo quân về Tam Điệp - Biện Sơn không những bảo toàn
được lực lượng mà còn chiếm giữ được một địa bàn hết sức trọng
yếu giữa Bắc và Trung, có tuyến chưóng ngại tự nhiên là các dây
núi hiểm trở, giành thế thuận lợi đợi đại quân từ Nam ra, hợp lực
lượng tiến công quân địch. Trước ngày xuất quân đại phá quân
Thanh, Hoàng đế Quang Trung cũng dự định giao cho Ngô Thì
Nhậm công việc quan trọng khác, nên đã nói với các tướng lĩnh:
Lần này, ta thân hành cầm quân, phương lược tiến đánh đều đã
được tính toán sẵn, chảng qua chỉ độ mươi ngày là đã có thể đánh
được người Thanh. Nhưng chúng là nước lốn gấp mười lần nước
mình, sau khi bị thua một trận, ắt sẽ lấy làm thẹn mà lo mưu báo
thù, như thế thì họa binh đao chảng bao giờ dứt, đó không phải là
điểu phúc cho dân, ai nỡ lòng nào mà làm được. Đến lúc ấy chỉ có
người khéo lời lẽ mới mong dập nối binh đao. Việc ấy chẳng phải là
Ngô Thì Nhậm thì không ai làm được.
Đúng như lời Hoàng đế Quang Trung, chỉ bằng một cuộc tiến
quân thần tốc với “phương lược tiến đánh” tài tình, quân Tây Sơn
đã nhanh chóng quét sạch 29 vạn quân xâm lược nhà Thanh ra

1. Ngô Gia Văn Phái: Hoàng Lẽ nhất thống chí, Sđd, tr. 180-181.

241