Page 31 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

... Ấy vê' việc ăn uống cũng như sự đi chân không, thói
quen làm cho ta sống theo được lối sổng của dân bản xứ và
khi phải ăn lại những món ăn ngày xưa thấy vị nó lạ. Từ khi
trở về Âu châu, tôi càng nghiệm thấy điều ấy và tôi không ao
ước gì bằng lúa gạo Trung kỳ tôi đã ăn quen rỗi và thích hơn
tất cả phẩm vật của nước nhà người ta đem hiến tôi.

Khoa chữa bệnh

của người Trung kỳ

Về các ông lương y và phép chữa bệnh, tôi phải nói rằng ở
Trung kỳ có rất nhiều lương y người Bổ Đào Nha và bản xứ;
và thường thường có những bệnh rất lạ và không có thuốc
chữa đối với y sĩ Âu cháu thì ở đây các ông lang đã biết rõ căn

chứng rồi và chữa được rất dễ dàng. Đã nhiều lần các y sĩ Bỗ
Đào Nha đã bỏ mặc người bệnh rồi tưởng thế là đi đứt, thì
khi với đến ông lang An Nam bệnh khỏi rất dễ dàng.

Phương pháp của các y sĩ An Nam là khi bước vào buồng
con bệnh, họ đứng lại một lúc để cho hết sự xúc động trong
khi đi đường. Đoạn họ bắt mạch rất chủ ý và cẩn thận; xong
rồi họ nói rõ căn bệnh cho người ốm biết; nếu bệnh không
còn chữa được, cứu được nữa thì họ nói thật; tôi không có
thuốc để chữa, tỏ cho con bệnh rõ là không thể nào qua khỏi
được; nếu họ đoán rằng nhờ thuốc họ mà người ốm lành

mạnh được, họ sẽ bảo cho ta biết là họ có thuốc chữa ta và
bao nhiêu lâu thì ta đi đứng được. Xong rồi thì họ tính tiền
công, tùy theo bệnh nặng hay nhẹ. Cũng có khi, họ làm giấy
cam kết với gia chủ. Đoạn họ kê đơn và bốc thuốc lấy, không
nhờ đến bọn chế thuốc, một là để giữ kín, hết sức kín các
đơn thuốc của họ, hai là họ không dám tin và nhờ người
khác bốc thuốc thay họ. Nếu đúng hạn khỏi, bệnh nhân phải

32