Page 160 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII

và hai chiếc braseros) đi láng xăng từ chỗ chúng tôi ngồi
vào điện, rồi lại từ điện ra; sau cùng cũng dẫn được ông
Hartsinck một mình vào triều kiến chúa Trịnh. Sau khi đã
làm lễ chào, ông được lệnh ngồi cách chúa mười ba bước,
chúa ban khen ông đã đến đây; hỏi ông tính nết người Hòa
Lan, quyển hành của quận vương xứ ta, của vua Tây Ban
Nha; ông đối đáp tự nhiên làm chúa đẹp lòng. Sau chúa lại

hỏi có phải thương hội ta đổi 150 hạt trai cho chúa Nguyễn
để lấy cù lao Chàm, ông Hartsinck cải chính lời nói xằng
ấy và bảo rằng người Bổ Đào chỉ đặt điều nói bậy; vì hội đã
đặt ra nhiều nguyên tắc và huấn lệnh, không bao giờ chúng
tôi làm trái cả. Thương hội không muốn có thêm đất đai, chỉ
lo mở mang việc buôn bán vào những chốn nhất định thôi.
Câu chuyện thành tự nhiên, thân mật, chúng tôi có lo đến
chuyện thuyền buôn Hòa Lan và Bồ Đào gặp nhau trên mặt
sông trong xứ; nhưng chúa có nói không bao giờ chúa lại
chịu để cho có cuộc tranh chiến ấy trong bờ cõi chúa; còn
đánh nhau ngoài khơi thì tha hồ, chúa mặc không can dự.
Ông Hartsinck rất cảm ơn chúa về lệ này và có xin chúa cho
phép buôn bán tự do với dân chúng; chúa ưng thuận. Sau

cùng chúa có truyền cho ông Hartsinck rõ ràng sáu hôm
nữa thì có thể bàn nhiều chuyện to tát; ý chúa muốn vời ông
Hartsinck vào chầu để nhận ông làm dưỡng tử và để tiện thể
định giá tơ cho chúng tôi mua.
Triều kiến xong thì chúng tôi lui ra, báo tin cho các ông
cai bộ. Bầy giờ mới biết chỗ dụng tâm của người Bồ Đào làm
cho chúa Trịnh nghi chúng tôi không phải là không công

hiệu, vì không có lời sàm tấu, thì sao chỉ có một mình ông
Hartsinck vào triều kiến thôi, vào chân tay không, không
được mang khí giới; cũng vì có lời sàm tấu, nên bọn chúng
tôi chờ mãi mới được vào trong triều.

Mồng 10 tháng Năm. - Chiều nay, theo như lời đã hứa
trước, chúng tôi dâng cho thế tử:

161