Page 181 - Vũ Trụ Và Hoa Sen

vo TRỤ VÀ HOA SEN

thì chúng không còn phù hợp với mẫu hình của cái đẹp
hiện nay, ưa những dáng hình mảnh mai. Cũng như vậy,
việc cảm nhận cái đẹp của các tác phẩm nghệ thuật cũng
thay đổi theo thời gian: Van Gogh đã chết trong nghèo đói
trong khi hiện nay các bức tranh của ông được bán với cái
giá hàng chục triệu đô la. Các cảm nhận mĩ học cũng khác
nhau giữa các nền văn hóa: cái đẹp không thể tả của ngôi
đền Taj Mahal ở Ấn Độ hoàn toàn khác với sự nguy nga
của nhà thờ ở Charles; các quy ước hội họa của Hokusai
khi vẽ đỉnh Phú Sĩ khác với Cézanne khi ông vẽ núi Sainte-
Victoire. Khác với vẻ đẹp của phụ nữ và các tác phẩm nghệ
thuật, vẻ đẹp của một lí thuyết kliông phải là tương đối; nó
không phụ thuộc vào thời đại hay nền văn hóa mà là phổ
quát. Một nhà vật lí Trung Quốc cũng có thể ca ngợi giá trị
của thuyết tương đối như một đồng nghiệp ngưòfi Pháp.
Henri Poincaré đã nói; "Tôi nói về cái đẹp sâu kín nảy
sinh từ trật tự hài hòa của các bộ phận mà một trí tuệ thuần
túy có thể cảm nhận được". Và ông đã mô tả vẻ đẹp của
toán học như sau: "Người ta có thể ngạc nhiên khi thấy
phải viện đến cả sự nhạy cảm đối với các chứng minh toán
học, bởi chúng có vẻ chỉ liên quan tới trí óc. Như thế bởi
người ta đã quên mất ý nghĩa của vẻ đẹp toán học, sự hài
hòa của các số và các hình dạng, sức thuyết phục của hình
học. Đó là cảm giác thẩm mĩ đích thực mà bất kà nhà toán
học thực thụ nào cũng biết. Và sự nhạy cảm chính là ở
đó". Nhà vật lí người Đức VVerner Heisenberg cũng nhất
trí với ý kiến này và bổ sung thêm: "Nếu tự nhiên đưa ta

i86