Page 432 - Việt Sử Kỷ Yếu

ký lục cai trị. Trấn chia ra phủ, huyện, châu, đặt tri phủ, tri
huyện, tri châu cai trị.
Các trấn Nghệ An, Thanh Hoa và 5 nội trấn Bắc Thành dùng
cựu thần nhà Lê cai trị. 6 trân ngoại Bắc Thành, giao quyền cai
trị cho các thổ hào, tù trưởng.
Sang triều Gia Long, vẫn còn có những chức vị thiếu, thái,
bảo, phó, sư được phong cho các quan to những chỉ là hư vị, không
có thực quyền gì hết.
BINH CHÊ - Gia Long đặt phép giản binh, lệ định các trấn từ
Quảng Bình đến Bình Thuận, cứ 3 đinh kén lấy 1 lính; từ Biên
Hoà trở vào, 5 đinh lấy 1 lính; từ Hà Tĩnh trở ra đến 5 nội trấn
Bắc Thành, 7 đinh lấy một lính; các ngoại trấn 10 đinh lấy 1 lính.
ở kinh thành đăt ra thân binh, cấm binh, tinh binh. Thân
binh mỗi vệ 500 người, cử 50 người tập quân nhạc, ơ các trấn, đặt
ra lính cơ, lính mộ. Lại đặt ra biền binh ban lệ: Các binh lính chia
ra làm 3 phiên, 2 phiên về quán, 1 phiên tại ban. luân lưu thay
đổi cho nhau.
Binh khí dùng gươm, giáo, mã tấu, đại hác (súng lớn bằng
đồng), súng thạch cơ điểu thương (súng nhỏ, cò máy đá, bắn thì
mở bằng máy đá lửa).
Ó các cửa biển đềú làm đồn đặt súng phòng giữ và xem xét
tàu bè ngoại quốc đi lại. Nvíớc ta có nhiều bờ biển phải giữ gìn. Gia
Long lưu tâm chỉnh đôn binh thuyền, lấy người ở gần biến về
doanh Quảng Đức, doanh Quảng Nam làm 6 vệ thuỷ quân đóng
tại kinh thành. Các cửa khẩu, mỗi nơi có một cơ lính thuv coi giữ.
Nhà vua dùng thuyền lớn bọc đồng đi lại tuần phòng miền biển.
VIỆC TÀI CHÍNH - Thuế đinh, thuế điền đều định lại. Thuế điền
chia làm 3 hạng; hạng nhất mỗi năm mỗi mẫu nộp 20 thăng thóc,
hạng nhì 15, hạng ba 10. Các thứ ruộng mùa 10 thăng.
Thuế đinh mỗi xuất mỗi năm phải chịu 1 quan 2 tiền. Đinh
ngoại trấn Bắc Thành chỉ phải chịu 6 tiền. Ngoài ra còn phải
chịu mân tiền 1 tiền, điện tiền (tạp dịch) 6 hay 3 tiền (dân
Thanh, Nghệ chịu tạp dịch không phải nộp khoản này), cước mễ
2 hay 1 bát.
Những năm mất mùa thì nhà nước chiếu theo sự thiệt hại
nhiều ít mà giảm thuế cho dân.
Sổ đinh. - Lệ định 5 năm một lần làm sổ đinh, trong làng từ
chức sắc đến quân dân đều phải vào số. Kê từ 18 trở lên, 50 trở
xuôhg, đều phải khai vào sổ.
432